Namiot: Różnice pomiędzy wersjami
m (→Zastosowanie) |
m (→Historia) |
||
| Linia 32: | Linia 32: | ||
== Historia == | == Historia == | ||
Bardzo ciężko jest ustalić kiedy powstały pierwsze namioty. O ile można domniemywać, iż człowiek od bardzo dawna chciał na czas podróży zabezpieczyć się przed warunkami atmosferycznymi lub zwierzętami, o tyle ciężko jest | Bardzo ciężko jest ustalić kiedy powstały pierwsze namioty. O ile można domniemywać, iż człowiek od bardzo dawna chciał na czas podróży zabezpieczyć się przed warunkami atmosferycznymi lub zwierzętami, o tyle ciężko jest tego dowieść archeologicznie. Głównie ze względu na improwizowany charakter konstrukcji i naturalne materiały. Późniejszy okres, występowania już źródeł pisanych i rysunków, pozwala stwierdzić istnienie namiotów od czasów Rzymskich czy występowanie ich w postaci ... | ||
Dla niektórych, [[Namiot|namiot]] był tylko dodatkiem, elementem ułatwiającym podróżowanie. Dla innych stanowił podstawowe wyposażenie domu, de facto był domem. Mowa tutaj, dla przykładu, o wszelkich plemiona koczowniczych zachodniej i centralnej Azji. | Dla niektórych, [[Namiot|namiot]] był tylko dodatkiem, elementem ułatwiającym podróżowanie. Dla innych stanowił podstawowe wyposażenie domu, de facto był domem. Mowa tutaj, dla przykładu, o wszelkich plemiona koczowniczych zachodniej i centralnej Azji. | ||
Wersja z 13:15, 4 gru 2013
|
|
To jest tylko zalążek artykułu. Jeśli posiadasz wystarczającą wiedzę i materiały źródłowe, pomóż go nam rozwinąć! |
Namiot
Namiot, zgodnie z encyklopedyczną definicją, to przenośne schronienie używane przez ludzi. O ile jego współczesna konstrukcja jest dość jednoznacznie identyfikowalna i zgodna z ogólnym wyobrażeniem, o tyle jego historycznie poprawna wersja, może okazać już się odrobinę bardziej zaskakująca.
Odkładając na bok współczesne rozwiązania, aby swobodnie dyskutować o namiotach, trzeba jednoznacznie określić co nas tak naprawdę interesuje. Niewątpliwie, podstawową ich cecha charakterystyczną, jest możliwość wielokrotnego rozkładania (i oczywiście składania). Celowo nie używam tutaj kryterium przenoszalność, gdyż w niektórych wypadkach jest to drugorzędna właściwość (jak w wypadku namiotów mieszkalnych typu jurta, którą transportuje się raz/dwa razy na sezon). Idąc typ tropem dość szybko będziemy mogli wykluczyć wszelkie konstrukcje jednorazowe - jak szałasy - które często na przedstawieniach występują do społu z namiotami. Za kolejny warunek konieczny, należało by uznać możliwość składania lub zwijania warstwy zewnętrznej namiotu - czyli musi to być forma tkaniny, materiału, skóry lub wojłoku. W ten sposób wykluczymy wszystkie konstrukcje z prefabrykatów.
Budowa namiotu
Ogólna budowa namiotu jest zawsze taka sama i zawiera w sobie stelaż z rozpostartą na nim osłoną.
W najprymitywniejszej formie, stelaż może być kijem lub gałęzią drzewa. Zazwyczaj wtedy, do osłony wykorzystuje się materiał pełniący również inne funkcje (nie będący docelowo częścią namiotu) jak koc, płaszcz, posłanie. Może to być konstrukcja czysto improwizowana w chwili potrzeby.
Wersja pośrednia, może składać się z dedykowanej osłony i improwizowanego, bądź tylko częściowo specjalizowanego stelażu. Czyli różnego rodzaju kije podróżne, liny, odciągi. Taka forma wynika z faktu, że dużo trudniej jest transportować ciężki, nieporęczny stelaż - niż w miarę łatwo przenoszalną osłonę.
Oraz finalnie, jako trzeci rodzaj, występują w pełni dedykowane konstrukcje zarówno stelaża jak i osłony.
Stelaż
Praktycznie zawsze stelaż jest konstrukcja drewniano - linową. Oczywiści mówimy tutaj o namiotach historycznych, współcześnie może to być stal, aluminium, włókno szklane lub węglowe, czy nawet powietrze.
Dodatkowo obecnie można rozróżnić stelaże samodzielnie stojące i wymagające odciągów. Historycznie na terenie Europy, występowały w zasadzie tylko te drugie (wyjątek - jurta, lub Amerykańskie tipi).
W gwoli wyjaśnienia, śledzie lub kołki napinające osłonę też należą do odciągów.
Osłona
Jest to materiał, funkcjonalnie, będący główną częścią namiotu. Może zapewniać ochronę przed niekorzystnymi warunkami pogodowymi jak deszcz, wiatr czy nadmiar słońca. Może ułatwiać ochrona przed owadami, drobnymi zwierzętami czy zapewniać namiastkę prywatności. Nie bez znaczenia, w późniejszym okresie występowania, była wartość reprezentacyjna namiotów. Bogato zdobione malowidłami i haftami płótna, z ażurowymi oknami, dwu warstwowymi ścianami i dywanami na podłodze. Były kolejnym sposobem na ukazanie wszystkim zamożności właściciela.
Jak większość utylitarnych produktów, tak i warstwy zewnętrzne namiotów były konstruowane z materiałów najlepiej nadających się do tego zadania i dostępnych lokalnie. Zrozumienie tego podejścia jest kluczowe do zaakceptowania pewnych, dalej występujących, założeń.
Czyli w rejonach wysokiej produkcji wełny, mamy namioty okrywane wojłokiem czy filcem. Obszary gdzie nie występowała (lub nie była wystarczająco rozwinięta) produkcja płótna, posiłkowały się skórami zwierzęcymi a wszędzie indziej używano różnego rodzaju materiałów z roślin włóknistych.
Historia
Bardzo ciężko jest ustalić kiedy powstały pierwsze namioty. O ile można domniemywać, iż człowiek od bardzo dawna chciał na czas podróży zabezpieczyć się przed warunkami atmosferycznymi lub zwierzętami, o tyle ciężko jest tego dowieść archeologicznie. Głównie ze względu na improwizowany charakter konstrukcji i naturalne materiały. Późniejszy okres, występowania już źródeł pisanych i rysunków, pozwala stwierdzić istnienie namiotów od czasów Rzymskich czy występowanie ich w postaci ...
Dla niektórych, namiot był tylko dodatkiem, elementem ułatwiającym podróżowanie. Dla innych stanowił podstawowe wyposażenie domu, de facto był domem. Mowa tutaj, dla przykładu, o wszelkich plemiona koczowniczych zachodniej i centralnej Azji. Najstarsza, znana, pisemna wzmianka o jurtach mieszkalnych pochodzi z Herodota (Grecja, 484-424 p.n.e.). Opisuje on wozy do przewozu jurt, oraz namioty z wojłoku używane przez plemiona Scytów, nomadów żyjących na północy Morza Czarnego.[1]
Zastosowanie
Zapewne wszyscy będą świadomi możliwości użytkowania namiotu w formie przenośnego schronienia od niepogody, co zresztą zostało już w niniejszym artykule przytoczone. Należało by dodać jeszcze tylko, że jednocześnie może też stanowić przyzwoitą izolacje termiczną (zwłaszcza namioty dwuwarstwowe, bądź z wojłoku).
Czyli w takim wypadku namiot mógł być:
- Udogodnieniem w czasie podróży, jeśli oczywiście, nie można było tego problemu rozwiązać inaczej - za pomocą przydrożnych zajazdów. Należy jednak wspomnieć, że było to rozwiązanie raczej rzadko stosowane i przynależne bogatszej grupie społecznej, wymagało sporego zaplecza transportowego, służby, zarządzania itd.. Pomijam w tym wypadku namioty improwizowane - te oczywiście, w potrzebie chwili, mogły być używane częściej.
- Przenośnym (często jedynym) domem - jak w wypadku stepowych jurt, bądź indiańskich tipi.
- Sposobem na zwielokrotnienie miejsc noclegowych (średniowieczne turnieje w Europie).
- Miejscem, gdzie najzamożniejsi, organizowali przyjęcia na łonie natury lub towarzyszyły organizowanym polowaniom.
- Militarnie, w średniowieczu, ułatwiał obleganie miast - acz również przynależał tylko do wyższych warstw społecznych.
- Po średniowieczu, kiedy rozpoczęło się formowanie wojsk zaciężnych, stawał się również wyposażeniem zwykłych strzelców czy piechoty.
Odrobinę odbiegającym od powyższych przykładów sposobem użytkowania namiotów były formy łaźni - namiotów kąpielowych. Z treści towarzyszących przedstawieniom, ciężko wywnioskować, czy miały on praktyczne zastosowanie - jednak pojawiły się kilkukrotnie w poznanych dokumentach.
Z mniej znanych zastosowań namiotów można wymienić namioty intoksykacyjne, czyli miejsca inhalowania się różnymi środkami psychoaktywnymi. Znane na wschodzie Europy i Azji, używane przez wieszczy i szamanów. Mogły być malutkimi konstrukcjami, umożliwiającymi schowanie jedynie głowy, po konstrukcje mieszczące kilka osób.
Okres VIw do Xw
- Namioty z okresu VIw-Xw
Namiot dwuspadowy, tzw. geteld, 816-34r. (IX wiek)
Psałterz z Ultrecht, 816-34r. (IX wiek)
Okres XIw do XIIIw
- Namioty z okresu XIw-XIIIw
Z utworu "Pieśń o Rolandzie", British Library Ms Landsdowne 782 f.34v. Utwór datowany na XI wiek.
(Rycina z XIII w. manusykryptu, przedstawiająca "Grecką naradę wojenną" z historii Troii, Escorial, Royal Monastery, h.I.6, fol. 32v.)
Archidiakon z Salerno jako zakładnik chorega Cesarza w Neapolu, 1196r. (XII wiek)
Rysunek przedstawia rycerza konno, trzymającego miecz przed królem w namiocie, 1240-50r. (XIII wiek)
Papież Milon w asyście 4 arcybiskupów chrzci Balana, stojącego w bali pod namiotem, 1240-50r. (XIII wiek)
Okres XIV wieku
- Namioty datowane na XIV wiek
"Codex Manesse", 1305-40r. (XIV wiek).
Miniatura z romansu rycerskiego, 1308-12r. (XIV wiek)
Simone Martini widok ogólny. 1312-17r. (XIV wiek)
Simone Martini zbliżenie wnętrza namiotów. 1312-17r. (XIV wiek)
Simone Martini zbliżenie grupy namiotów. 1312-17r. (XIV wiek)
Fragment fresku "Guidoriccio da Fogliano przy oblężeniu Montemassi". ok. 1328r. (XIV wiek)
Fragment strony przedstawiającej dzieje Aleksandra Wielkiego w Azji, 1335r. (XIV wiek)
"Aleksandreida" 1338-44r. (XIV wiek).
"Aleksandreida" 1338-44r. (XIV wiek).
"Aleksandreida" 1338-44r. (XIV wiek).
"Aleksandreida" 1338-44r. (XIV wiek).
"Aleksandreida" 1338-44r. (XIV wiek).
Charles of Blois, duke Brittany, jest brany do niewoli w bitwie pod La Roche-Derrien 1347r. (XIV wiek)
Włoski rysunek przedstawiający obóz namiotowy. ok. 1360r. (XIV wiek)
Parsiwal i kusicielki, ok. 1380-85r. (XIV wiek)
Rycerz Cifar obserwuje obóz wroga grając w szachy, (XIV wiek)
Zamach na Sigiberta I. (XIV wiek)
Karol Otyły przyjmuje posłańców. Być może jest to przykład na namiot z drewnianymi podporami przy ścianach. (XIV wiek)
Ludwik I Pobożny odprawia swego syna Pepina I króla Akwitanii. Być może jest to przykład na namiot z drewnianymi podporami przy ścianach. (XIV wiek)
Targ na równinie Saint-Denis na północ od Paryża, XIV wiek
Okres XV wieku
- Namioty datowane na XV wiek
Książęta Orientu, ok. 1404r. (XV wiek)
Grandes chroniques de France, 1410-20r. (XV wiek)
Kronika świata - fragment, ok. 1420r. (XV wiek)
Biblia księdza Michała - tzw. stożek, 1423r. (XV wiek)
"Trójca", fragment dyptyku, 1430r. (XV wiek). Zbliżenie konstrukcji wewnątrz baldachimu/namiotu.
Roman de Tristan, 1440-60r. (XV wiek)
Obóz Greków, 1445-50r. (XV wiek)
Obóz Greków w Troi, 1445-50r. (XV wiek)
Barykada z wozów husyckich okalająca obóz, ok. 1450r. (XV wiek)
William, Książe Guelders, składa hołd Karolowi IV Luksemburskiemu, 1450-60r. (XV wiek)
Ulisses gra w szachy w swoim namiocie, ok. 1450-75r. (XV wiek).
Eneasz oblega Laurentum, 1450-75r. (XV wiek)
Eneasz oswobadza obóz Trojan, 1450-75r. (XV wiek)
Piero della Francesca, "Sen Konstantego I Wielkiego" ("The Dream of Constantine") z fresku "Odkrycie Prawdziwego Krzyża" (1454-58) (XV wiek). Z Bazyliki św. Frańciszka w Arezzo.
Śmierć Bertrand Du Guesclin, 1455-60r. (XV wiek)
Zabójstwo Siegbert'a I (w namiocie) Podczas oblężenia Tournai, 1455-60r. (XV wiek)
Modlitwa Karola Wielkiego, 1455-60r. (XV wiek)
Biskup Chartes dowodzi Normanami, bitwa i namioty, 1456r. (XV wiek)
"Cueur (Serce) spotyka Nadzieję" ok. 1457r. Obraz ciekawy ze względu na przedstawienie namiotu z oknem. (XV wiek)
"Pragnienie spotyka Honor", ok. 1457r. (XV wiek)
"Armia składa obóz" 1460r. (XV wiek)
Renaud de Montauban i Karol Wielki, 1462-70r. (XV wiek)
Walka przed namiotem, 1465-85r. (XV wiek).
Judyta wkłada głowę Holofernesa do worka, ok. 1465r. (XV wiek)
Anaksymenes klęka przed Aleksandrem Wielkim, 1467r. (XV wiek)
Wieszczy sen Artura, w którym widzi swój upadek, ok. 1470r. (XV wiek)
Rycerze konno na tle namiotów, 1470-72r. (XV wiek)
Pontus przynosi ludziom głowę rycerza, 1475r. (XV wiek).
Nocny atak chrześcijan na pogański obóz, 1475r. (XV wiek).
Otwarcie turnieju przez młodą kobietę i karła, 1475r. (XV wiek).
Gobelin przedstawiający scenę z wojny trojańskiej, 1475-90r. (XV wiek)
"Ogród miłości z namiotem" (niem. "Liebesgarten mit Zelt"), (XV wiek).
Obóz Przymierza pomiędzy papieżem Sykstusem IV, królem Ferdynardem I Burbonem z Neaoplu i Republiką Sieny. 1479r. (XV wiek).
"Luxuria" (nieczystość) - dwie pary kochanków obejmują się w otwartym namiocie. ok. 1480r. (XV wiek)
Czeski szyk taborowy z okresu Wojen Husyckich. Ilustracja pochodzi z "Das Mittelateriche Hausbuch", ok 1480r. (XV wiek).
"Dama z Jednorożcem" - Tytuł gobelinu: Smak. 1484-1500r. (XV wiek).
"Męczeństwo Św. Urszuli" - scena z relikwiarzu, 1489r. (XV wiek).
Lazaret polowy, (XV wiek)
Składanie obozu wojskowego, (XV wiek)
Król Alexander wysyłał Sanses'a, syna króla Persii Osmera, z wiadomością do króla Nicolas d'Arménie, (XV wiek)
Okres XVI wieku
- Namioty datowane na XVI wiek
Wojska szwajcarskie pod Murten, 1513r. (XVI wiek)
"Chrystus na Krzyżu" (niem. "Christus am Kreuz"), 1552-55r. (XVI wiek) Autorstwa Lucas'a Cranach'a Starszego.
Prawo i Ewangelia - detal, 1529r. (XVI wiek)
Zachowany namiot admirała Martina Afonso de Sousaz z XVI wieku. Więcej zdjęć www.greydragon.org
"Papierz pokonany przez Cesarza", (XVI wiek)
Cud manny z nieba, ludzie zbierają ją do koszy, 1535r. (XVI wiek)
Oblężenie Florencji, 1558r. (XVI wiek)
Jeńcy na wyspie pod Orleanem, 1563-90r. (XVI wiek)
Okres XVIIw do XVIIIw
- Namioty z okresu XVIIw-XVIIIw
Zdjęcie zachowanego namiotu z XVII wieku; muzeum w Basel, Szwajcaria. Dokładny opis i pozostałe zdjęcia - www.greydragon.org
Portret Horacego Vere, 1629r. (XVII wiek)
Sejm elekcyjny 1697 roku - fragment, XVII wiek.
"Wyzwolenie Ostrzyhomiu", 1683r. (XVII wiek)
Materiały pokrewne
Bibliografia
- ↑ Yurt Facts - History (ang.). [dostęp 2013-12-03].
Linki zewnętrzne
- http://www.ordugh.org/materialy_inne,namiot.html Kalkulator ułatwiający projektowanie namiotów szprychowych i stożków.
- http://www.geocities.com/historyoftents/extant.html Pozostałości namiotów z muzeum w Instambule.
- http://www.woodlandyurts.co.uk/Yurt_Facts/Build_Your_Own.html Informacje na temat budowy, transportu i historii Jurt
