Tytoń

Sadzonka tytoniu (ilustracja XVI w.)

W Europie występowanie tytoniu jest wiązane z jego przywiezieniem z nowego świata. Wprawdzie w przebadanych szczątkach ludzkich z Bliskiego Wschodu i Afryki, znajdowano metabolity nikotyny, oraz wśród przedmiotów fajki. Jednak nie ma żadnej bezpośredniej wskazówki, co do występowania tytoniu jako konkretnej rośliny.

W badaniach toksykologicznych przeprowadzonych na tkankach i włosach egipskich mumii znaleziono nikotynę (i kokainę). Badanie zostały pierwotnie wykonane przez dr Svelta Balabanovą w Instytucie Medycyny Sądowej w Ulm. Były na tyle szokujące, iż zostały ponownie przeprowadzone przez inne instytuty na innych fragmentach mumii (aby wykluczyć zanieczyszczenia), otrzymywano te same rezultaty. Metoda badań była identyczna ze stosowaną podczas postępowania dowodowego w sprawach karnych (i uznawana w takim wypadku za 100% wiarygodną). Dodatkowo zostały przeprowadzone badania na przekrojach włosów mumii - aby wykluczyć zewnętrzne zanieczyszczenia nikotyna i kokainą - za każdym razem rezultat był pozytywny. Nie ma jednak obecnie, żadnej uznanej teorii wyjaśniającej pochodzenia tych związków w szczątkach.

Dokument z 2006r. (po angielsku) przedstawiający historię odkrycia i późniejsze badania nad nikotyną i kokainą znalezioną w egipskich mumiach

Palono natomiast susz innych ziół, oraz należy wspomnieć, iż tytoń nie jest jedyna rośliną zawierająca nikotynę. Posiadają ją również np. belladona i Nicotiana africana.

Bez wątpienia jednak tytoń od najdawniejszych czasów występował na terenie obu Ameryk i był wykorzystywany przez ich mieszkańców. Specjaliści uważają, iż tytoń, w formie znanej obecnie rósł tam od ponad 6 tysięcy lat. Uważa się, że od I w. p.n.e. ich mieszkańcy rozpoczęli wykorzystywanie tytoniu, włączając w to jego palenie czy żucie. Prawdopodobnie występowały też bardziej oryginalne sposoby użytkowania, jak chociażby halucynogenne lewatywy wykonywane przez Peruwiańskich Aguaruna.

Historia tytoniu w obu Amerykach jest oczywiście dużo bogatsza i zawiera dużo detali na temat późniejszego jego wykorzystywania - na potrzeby Almanachu skupimy się na czasach Kolumba.

Marynarze Kolumba spotkali plemiona Indian Arawak i Taino, który palili tytoń. Niektórzy przejęli tej zwyczaj i rozprzestrzenili go w starym świecie. W śród nich wymienia się Rodrigo de Jerez z Ayamonte (Hiszpania), który miał przywieźć tytoń do Europy i palić go na zwór Indiach w swoim rodzinnym miasteczku. Ze względu na dym uchodzący z jego ust i nosa, uczynni mieszkańcy donieśli na niego inkwizycji, a ta skazała go ze względu na konszachty z diabłem na kilka lat więzienia.

Mitologia

• Pewien mit plemienia Huronów głosi, że w dawnych czasach, kiedy ziemia była niepłodna i ludzie głodowali Wielki Duch zesłał kobietę by ocalić ludzkość. Gdy przechadzała się po świecie, wszędzie tam gdzie prawą ręką dotknęła ziemi rosły ziemniaki. A wszędzie tam gdzie dotknęła ziemię, lewą ręką, rosła kukurydza. Gdy świat był już bogaty i żyzny, usiadła by odpocząć. Gdy wstała, w miejscu tym wyrósł tytoń...

Zobacz również

• Historia Tytoniu (język angielski)
• "Tobacco; Its History, Varieties, Culture, Manufacture and Commerce by Billings" (ang.) - historia tytoniu, książka udostępniona w ramach projektu Gutenberg