Świeca: Różnice pomiędzy wersjami
Nie podano opisu zmian |
m (→Historia) |
||
| Linia 3: | Linia 3: | ||
[[Grafika:Swieca_z_Wosku_Pszczelego.jpeg|Świeca z wosku pszczelego|200px|right|thumb]] | [[Grafika:Swieca_z_Wosku_Pszczelego.jpeg|Świeca z wosku pszczelego|200px|right|thumb]] | ||
Pierwsze znaleziska, mogące świadczyć o używaniu świec, pochodzą z obszaru Egiptu i Grecji oraz są datowane na około 3000 lat p.n.e. [[Świeca|Świece]] te wykonane były pierwotnie z [[wikipedia:pl:Łój|łoju]] - trudno tutaj jednoznacznie rozdzielić [[lampka_łojowa|lampki łojowe]] od świeczników ze świecami - uznaje się jednak, że pierwsze świece zbudowane w sposób nam obecnie znany, wyprodukowali Rzymianie. [[Świeca|Świece]] wykonane z [[wikipedia:pl:Wosk_pszczeli|wosku pszczelego]] pojawiły się w Europie dopiero w średniowieczu. Równolegle, w odleglejszych miejscach na ziemi, używano przeróżnych tłuszczów zwierzęcych (np. tłuszcz wielorybi - Chiny, tłuszcz z ryby i cała ryba [[wikipedia:Eulachon|Eulachon]], zwana z tego powodu rybą-świecą (ang. candlefish) - Indianie) i roślinnych (np. z orzechów - Japonia) - zazwyczaj nie występujących na naszym kontynencie. | Pierwsze znaleziska, mogące świadczyć o używaniu świec, pochodzą z obszaru Egiptu i Grecji oraz są datowane na około 3000 lat p.n.e. [[Świeca|Świece]] te wykonane były pierwotnie z [[wikipedia:pl:Łój|łoju]] - trudno tutaj jednoznacznie rozdzielić [[lampka_łojowa|lampki łojowe]] od świeczników ze świecami - uznaje się jednak, że pierwsze świece zbudowane w sposób nam obecnie znany, wyprodukowali Rzymianie. [[Świeca|Świece]] wykonane z [[wikipedia:pl:Wosk_pszczeli|wosku pszczelego]] pojawiły się w Europie dopiero w średniowieczu. Równolegle, w odleglejszych miejscach na ziemi, używano przeróżnych tłuszczów zwierzęcych (np. tłuszcz wielorybi - Chiny, tłuszcz z ryby i cała ryba [[wikipedia:Eulachon|Eulachon]], zwana z tego powodu rybą-świecą (ang. candlefish) - Indianie) i roślinnych (np. z orzechów - Japonia) - zazwyczaj nie występujących na naszym kontynencie. | ||
W Europie długi czas królowały świece [[wikipedia:pl:Łój|łojowe]] ze względu na łatwość pozyskania materiału a przez to i cenę. Wadą ich była jednak konsystencja (tłuste w dotyku - łatwo brudzące) oraz gryzący, o brzydkim zapachu obfity dym podczas spalania. Świece z [[wikipedia:pl:wosk pszczeli|wosku pszczelego]] były pozbawione tych wad, jednak były bardzo drogie i mogły sobie na nie pozwolić tylko najmajętniejsze osoby. | |||
=== Wydarzenia w historii świecy === | === Wydarzenia w historii świecy === | ||
* (XV w.) Od 1415r. świece łojowe były używane w Londynie do oświetlania ulic. | |||
* (XVI w.) Za czasów króla [[wikipedia:pl:Zygmunt_II_August|Zygmunta Augusta]] w Polsce produkcja świec zarówno woskowych jak i łojowych była obwarowana restrykcjami i na ich produkcję wydawano specjalne pozwolenia tzw. przywileje. | * (XVI w.) Za czasów króla [[wikipedia:pl:Zygmunt_II_August|Zygmunta Augusta]] w Polsce produkcja świec zarówno woskowych jak i łojowych była obwarowana restrykcjami i na ich produkcję wydawano specjalne pozwolenia tzw. przywileje. | ||
* (XVI w.) W XVI wieku w Polsce istniały tylko trzy fabryki wytwarzające świece woskowe sposobem maczanym. | * (XVI w.) W XVI wieku w Polsce istniały tylko trzy fabryki wytwarzające świece woskowe sposobem maczanym. | ||
Wersja z 21:33, 19 sty 2010
Historia
Pierwsze znaleziska, mogące świadczyć o używaniu świec, pochodzą z obszaru Egiptu i Grecji oraz są datowane na około 3000 lat p.n.e. Świece te wykonane były pierwotnie z łoju - trudno tutaj jednoznacznie rozdzielić lampki łojowe od świeczników ze świecami - uznaje się jednak, że pierwsze świece zbudowane w sposób nam obecnie znany, wyprodukowali Rzymianie. Świece wykonane z wosku pszczelego pojawiły się w Europie dopiero w średniowieczu. Równolegle, w odleglejszych miejscach na ziemi, używano przeróżnych tłuszczów zwierzęcych (np. tłuszcz wielorybi - Chiny, tłuszcz z ryby i cała ryba Eulachon, zwana z tego powodu rybą-świecą (ang. candlefish) - Indianie) i roślinnych (np. z orzechów - Japonia) - zazwyczaj nie występujących na naszym kontynencie.
W Europie długi czas królowały świece łojowe ze względu na łatwość pozyskania materiału a przez to i cenę. Wadą ich była jednak konsystencja (tłuste w dotyku - łatwo brudzące) oraz gryzący, o brzydkim zapachu obfity dym podczas spalania. Świece z wosku pszczelego były pozbawione tych wad, jednak były bardzo drogie i mogły sobie na nie pozwolić tylko najmajętniejsze osoby.
Wydarzenia w historii świecy
- (XV w.) Od 1415r. świece łojowe były używane w Londynie do oświetlania ulic.
- (XVI w.) Za czasów króla Zygmunta Augusta w Polsce produkcja świec zarówno woskowych jak i łojowych była obwarowana restrykcjami i na ich produkcję wydawano specjalne pozwolenia tzw. przywileje.
- (XVI w.) W XVI wieku w Polsce istniały tylko trzy fabryki wytwarzające świece woskowe sposobem maczanym.
- (XIX w.) Początek świec stearynowych datuje się od początku XIX wieku, gdy M.E.Chevreul i J.L. Gay Lussac otrzymali patent na wyrób kwasu stearowego w 1825
- (XIX w.) Knoty plecione wprowadził Jules de Cambacérès w 1834
Ciekawostki
- Najstarsza, działająca wytwórnia świec to Rathbornes Candles, założona w Dublinie w 1488r.
- Alfred Wielki (ok. 849 - 899) używał znaczonych świec, znanych również jako świece-zegarowe, by podzielić swój dzień na równe części poświęcone nauce, modlitwie, obowiązkom królewskim i wypoczynkowi. Świeca taka miała zaznaczone w koło linie, pokazująć upływającego godziny.[1]
- Stosowano również inne metody odmierzania czasu, najprostsza z nich to kawałek metalu wbity w świecę - kiedy wosk wokół niego się stopił, kawałek upadał na talerz oznajmiając mijający czas. Wersja bardziej zaawansowana składała się z kilku sznurków przyczepionych do kijka (równo oddzielonych od siebie). Na końcu każdego sznurka był odważnik, przewieszony nad poprzeczką i talerzem. Sznurki po kolei przepalały się, upuszczając odważnik z dźwiękiem na talerz.
Materiały pokrewne
Przypisy
- ↑ Tappan, Eva (2006). "In the Days of Alfred the Great". Yesterday's Classics. pp. 226–227. ISBN 1599150352.
Obrazy (wybrane) przedstawiające świece
Okres XIV wieku
- Obrazy datowane na XIV wiek
48v: Bruder Eberhard von Sax
Okres XV wieku
- Obrazy datowane na XV wiek
"Accidia" (lenistwo) - kobieta w stroju zakonnicy, symbolizująca Kościół, budzi śpiącego mężczyznę
"Zwiastowanie" - środkowy fragment tryptyku
Św. Hieronim w pracowni
"Śmierć Matki Boskiej"
Portret małżonków Arnolfinich
Zwiastowanie ze św. Emidiuszem
Ofiarowanie w świątyni
Okres XVI wieku
- Obrazy datowane na XVI wiek
"Dwóch poborców podatkowych"
Pius II kanonizuje Katarzynę z Sienny (dolny fragment)
