Szisza: Różnice pomiędzy wersjami
m (→Galeria) |
m (→Historia) |
||
| Linia 26: | Linia 26: | ||
Równolegle, w zbliżonym okresie do wspomnianego wcześniej wynalazku Abu'l-Fath, Perski [[wikipedia:pl:Tetrastych|tetrastych]] (wiersz) autorstwa Ahlī Šīrāzī (zm. 1535 r.), wspomina użycie ḡalyān u [[wikipedia:pl:Safawidzi|Safawidów]] w Iranie. <ref>Za [http://www.iranicaonline.org/articles/galyan- Iranica Onlince]: N.-A. Falsafī, Zendagānī-e Šāh ʿAbbās-e Awwal, 4 vols., Tehran, 1334-46 Š./1955-67, II, strona. 277</ref> | Równolegle, w zbliżonym okresie do wspomnianego wcześniej wynalazku Abu'l-Fath, Perski [[wikipedia:pl:Tetrastych|tetrastych]] (wiersz) autorstwa Ahlī Šīrāzī (zm. 1535 r.), wspomina użycie ḡalyān u [[wikipedia:pl:Safawidzi|Safawidów]] w Iranie. <ref>Za [http://www.iranicaonline.org/articles/galyan- Iranica Onlince]: N.-A. Falsafī, Zendagānī-e Šāh ʿAbbās-e Awwal, 4 vols., Tehran, 1334-46 Š./1955-67, II, strona. 277</ref> | ||
Obiegowa opinia | Obiegowa opinia zakłada, że współczesny kształt [[Szisza|sziszy]] zawdzięczamy Turkom, którzy to w znacznym stopniu wpłynęli na obecnie stosowany rytuał palenia jak i używane narzędzia.<ref>[http://cigarsmokersland.com/hookah/ Hookah History]</ref> Przyczynili się również do upowszechnienia zwyczaju jako masowej rozrywki. Ponoć również to Turcy, około [[XV]] wieku, usprawnili budowę sziszy, przez zamianę sztywnego ustnika na elastyczny wąż. | ||
== Galeria == | == Galeria == | ||
Wersja z 18:08, 18 lip 2012
|
|
Mimo dołożenia wszelkich starań, niniejszy artykuł może zawierać błędne informacje. |
Uwaga Niestety nie byłem w stanie znaleźć badań naukowych na temat sziszy, dlatego niniejszy tekst jest w większości opracowaniem materiałów z sieci które, mimo iż tworzą logiczna całość, należy traktować z odpowiednią nieufnością. Sauron (dyskusja) 13:29, 23 cze 2012 (CEST)
Nazwa
Obecnie funkcjonuje wiele nazw dla "fajki wodnej" i nie ma jednej poprawnej. W krajach, o dużo dłuższej tradycji palenia z fajki wodnej, również znajdziemy róże nazwy i tak:[1]
- Nargila ("Narghile") pochodzi z języka Perskiego, od słowa "nārgil", lub z Indyjskiego słowa "nārikera" (sanskryt) i oznacza po prostu orzech kokosowy.
- Szisza ("Shisha") pochodzi od Perskiego słowa "shishe" i oznacza "szkło" (w mniej dosłownym tłumaczeniu może oznaczać "butelkę"). Zbliżonym fonetycznie wyrazem jest również Arabski "Hashishe", oznaczający "trawę" - mógł się odnosić do palonego w fajce tytoniu.
- Hookah (nazwa sziszy używana głównie w krajach anglosaskich) może pochodzić od Arabskiego "uqqa", które oznacza małą skrzynkę, pojemnik lub słoik. I może odnosić się do formy jaką przyjmuje w fajce wodnej pojemnik na wodę.
Występowanie nazw
- "Narghile" jest nazwą najczęśćiej używana w Turcji, Libanie, Syrii, Grecji i Izraelu - jednak w wielu wypadkach litera "n" jest opuszczana,
- "shisha" jest nazwą najczęściej spotykana w Egipcie,
- "ghalyoun" lub "ghalyan" w Iranie,
- "huqq" w Pakistanie.
Historia
Jeśli przyjmiemy że szisza jest wytworem, stricte powstałym do palenia tytoniu, automatycznie jej historia może sięgać jedynie pięć wieków wstecz, kiedy to ludzie Kolumba przywieźli tytoń na stary kontynent. W takim wypadku należało by umiejscowić powstanie fajki wodnej gdzieś w XVI wieku (kiedy to palenie tytoniu rozprzestrzeniło się po Europie - a na bliski wschód miało znacznie dalszą drogę).
Z drugiej jednak strony, wiadomo że rytuał palenie opium czy haszyszu ma dużo starsze korzenie i mogły do tego służyć również fajki wodne. "Hartwich zwrócił uwagę na to, że fajki wodne, t.zw. narghile, rozpowszechnione obecnie na całym Wschodzie, były początkowo używane wyłącznie do palenia konopi, a dopiero później zastosowano je do nowej używki - do tytoniu."[2]
Obiegowa opinia zakłada powstanie fajki wodnej w Indiach lub Persji, nie ma jednak żadnych przeszkód by wynalezienie tego usprawnienia (gdyż jest to rozwiniecie tradycyjnej fajki) w różnych odstępach czasu, powstało w różnych miejscach. Cytowany w wielu miejscach tekst Cyryla Elgood'a (XX wieczny brytyjski medyk) przypisuje Abu’l-Fatḥ Gīlānī, Perskiemu medykowi na Indyjskim dworze Dżalal ad-Din Muhammad Akbara I, zaprezentowanie sziszy szerszemu gronu odbiorców: "wpierw dym tytoniowy przechodzi przez mały pojemnik wypełniony wodą, gdzie ulega oczyszczeniu i schłodzeniu". Nigdzie jednak Cyril Elgood nie wspomina o źródle tych informacji.[3]
Równolegle, w zbliżonym okresie do wspomnianego wcześniej wynalazku Abu'l-Fath, Perski tetrastych (wiersz) autorstwa Ahlī Šīrāzī (zm. 1535 r.), wspomina użycie ḡalyān u Safawidów w Iranie. [4]
Obiegowa opinia zakłada, że współczesny kształt sziszy zawdzięczamy Turkom, którzy to w znacznym stopniu wpłynęli na obecnie stosowany rytuał palenia jak i używane narzędzia.[5] Przyczynili się również do upowszechnienia zwyczaju jako masowej rozrywki. Ponoć również to Turcy, około XV wieku, usprawnili budowę sziszy, przez zamianę sztywnego ustnika na elastyczny wąż.
Galeria
- Przedstawienia szisz lub ich fragmentów
Gliniana podstawa do sziszy, (XVII wiek)
Szisza - zbiornik na wodę z motywami kwiatowymi i irysami, koniec XVII wieku
Palenie fajki wodnej, Persja, przed 1676r. (XVII wiek)
Palenie fajki wodnej, Persja (XVII/XVIII wiek)
Bibliografia
- ↑ Shishainfo.com - hookah history
- ↑ Hartwich C., "Die menschlichen Genussmittel", Leipzig 1911, s. 221.
- ↑ Encyklopedia Iranica Szisza
- ↑ Za Iranica Onlince: N.-A. Falsafī, Zendagānī-e Šāh ʿAbbās-e Awwal, 4 vols., Tehran, 1334-46 Š./1955-67, II, strona. 277
- ↑ Hookah History
Patrz dalej
