Lak

Składana pieczęć i jej odcisk w laku (XV wiek)

Lak jest jednorodną substancją uzyskującą stan płynny w temperaturze od kilkudziesięciu to kilkuset stopni Celsiusza (np. w płomieniu świecy) wykorzystywaną do znakowania listów, uszczelniania butelek oraz jako klej. Jego skład i właściwości są bardzo różnorodne, głównie ze względu na zmiany jakie wprowadzano w recepturach laku wraz z pojawianiem się nowych surowców i technologii.

Lak nie jest tym samym co laka - żywica drzewa lakowego

Obecnie spotykany lak jest błyszcząca substancją, na pierwszy rzut oka może kojarzyć się z parafiną, występująca w szerokiej gamie kolorów i charakteryzującą się względną kruchością. Stosowany jest głównie dekoracyjnie do stemplowania zaproszeń, dyplomów i uszczelniania korków od butelek (przeważnie w wypadku wyrobu win na domową skalę).

Skład historyczny

Zastosowaniu laku jako kleju (rysunek na ścianie) (XV wiek)

Główna zmiana w składzie laku nastąpiła po otwarciu szlaków handlowych pomiędzy Europą a Indiami. Do tego okresu, w średniowieczu i wcześniej, podstawowym materiałem był wosk pszczeli i wenecka terpentyna (zielono-żółty ekstrakt z modrzewia europejskiego). Najwcześniejsze formy laku nie były barwione, w późniejszym okresie używano cynobru. Od XVI wieku najpopularniejszą substancją bazową stał się szelak w połączeniu z terpentyną, żywicami, kredą lub gipsem oraz dodatkami barwiącymi (ciągle najpopularniejszy był cynober lub minia ołowiowa). Ilość wypełniacza w postaci kredy decydowała czy lak będzie gorszej jakości, stosowany do uszczelniania (np. butelek z winem) czy, lepszej jakości, do sygnowania dokumentów. W niektórych wypadkach, jak przy znacznych rozmiarów pieczęciach na publicznych dokumentach - ciągle używano wosku pszczelego. Okazjonalnie lak pieczęciowy mógł być perfumowany ambrą, piżmem lub innymi zapachami.

Po 1866 roku było w użytku kilka kolorów laku: złoty (uzyskiwany z miki), niebieski (błękit kobaltowy lub błękit miedzi), czarny (sadza), biały (biel ołowiowa), żółty (Schuetteite), zielony (grynszpan). Prócz walorów ozdobnych znaleziono praktyczne zastosowanie barwienia laku i tak np. Korona Brytyjska przyporządkowała różne kolory pieczęci lakowych do poszczególnych typów dokumentów.