Fajerka: Różnice pomiędzy wersjami
m (→Galeria) |
m (→Galeria) |
||
| Linia 23: | Linia 23: | ||
Plik:4empero.jpeg|"Próba ognia" z dyptyku "Sprawiedliwość cesarza [[wikipedia:pl:Otton_III_(cesarz_rzymski)|Ottona]]", ok. 1460r. ([[XV]] wiek) | Plik:4empero.jpeg|"Próba ognia" z dyptyku "Sprawiedliwość cesarza [[wikipedia:pl:Otton_III_(cesarz_rzymski)|Ottona]]", ok. 1460r. ([[XV]] wiek) | ||
Plik:AN00414560_001_l.jpg|Fajerka gliniana, szkliwiona, ([[XVI]] wiek) | Plik:AN00414560_001_l.jpg|Fajerka gliniana, szkliwiona, ([[XVI]] wiek) | ||
Plik:AN00094293_001_l.jpg|Wydruk projektu fajerek i tac, 1550-60r. ([[XVI]] wiek) | |||
Plik:Almanach-Pieter_de_Bloot-Rozrywki_w_karczmie-detal.jpeg|Rozrywki w Karczmie - detal, 1620-58r. ([[XVII]] wiek) | Plik:Almanach-Pieter_de_Bloot-Rozrywki_w_karczmie-detal.jpeg|Rozrywki w Karczmie - detal, 1620-58r. ([[XVII]] wiek) | ||
Plik:Almanach-Jan_Miense_Molenaer-The_Duet-XVII.jpeg|Duet muzyków, [[fajerka]] pod stopami, ok. 1629r. ([[XVII]] wiek) | Plik:Almanach-Jan_Miense_Molenaer-The_Duet-XVII.jpeg|Duet muzyków, [[fajerka]] pod stopami, ok. 1629r. ([[XVII]] wiek) | ||
Wersja z 10:06, 9 mar 2012
Fajerka posiada wiele znaczeń. Prócz nowoczesnych, jak określenie pokrywy paleniska w piecu, innej nazwy dla zapałki[1] lub kierownicy (w gwarze) jest to zazwyczaj małe naczyniem utrzymujące żar lub ogień (ang. "brazier"). Wykorzystywane były do ogrzewania, podgrzewania (np. potraw) oświetlania i podtrzymywania żaru.
Zachowane eksponaty i obrazy datowana na okres średniowiecza i wcześniej, sugerują, iż była to forma przenośnego paleniska pozwalająca ogrzać lokalnie większe pomieszczenie, lub mniejszą izbę, w której nie było pieca. W późniejszym okresie (XVI i XVII wiek) fajerka pojawia się głównie w roli pojemnika na żar pozwalającego na podpalanie tytoniu w fajkach przy stole oraz jako mały ogrzewacz do stóp (umocowany w odpowiedniej, drewnianej obudowie z dziurkami).
Bliską krewniaczką fajerki jest szkandela i bywają czasami zamiennie nazywane.
Źródła
- "Fajerka - naczynie na żar do kadzenia"[2]
- "Myśląc tedy długo nad taką nieprzyzwoitością, nareszcie wymyślili fajerki srebrne; te stawiano na stoły w zimne czasy, nalane spirytusem, który dodając ognia, nie czynił dymu. Dopiero po takim wymyśle jadali ciepło, postawiony albowiem półmisek na fajerce, w momencie się rozgrzał, tak jak trzeba było."[3]
- "W czasach Jana III Sobieskiego fajerką nazywano naczynie żelazne lub mosiężne, używane przez kramarzy do ogrzewania się. Za Panowania Augusta III pojawiły się fajerki stołowe, opalane spirytusem, umożliwiające odgrzewanie potraw zbyt długo stojących na stole biesiadnym. Za czasów Stanisława Augusta używano fajerek (szkandeli) do ogrzewania pościeli."[4]
Galeria
- Fajerki
Fajerka gliniana, (XIV p.n.e. wiek)
Fajerka gliniana, (XIII-XIV p.n.e. wiek)
Aleksandreida, 1338-44r. (XIV wiek)
Posiłek przy stole - fragment 37 strony, 1420r. (XV wiek)
...oraz człowieka starającego się ogrzać nad paleniskiem. 1440-50r. (XV wiek)
Fajerka gliniana, szkliwiona, (XVI wiek)
Wydruk projektu fajerek i tac, 1550-60r. (XVI wiek)
Rozrywki w Karczmie - detal, 1620-58r. (XVII wiek)
Żołnierze przy kominku, 1633r. (XVII wiek)
Personifikacja pór roku jako etapów życia ludzkiego - detal, 1635r. (XVII wiek)
Martwa natura z glinianym dzbanem - detal, 1646r. (XVII wiek)
Kobieta nalewająca mleko - detal, ok. 1660r. (XVII wiek)
Gracze w Tryktraka - detal, 1626-78r. (XVII wiek)
Patrz dalej
Bibliografia
- ↑ "Słownik gwary polskiej", Jan Karłowicz, 1901r., Biblioteka Uniwersytetu Zielonogórskiego
- ↑ "Słownik gwary polskiej", Jan Karłowicz, 1901r., Biblioteka Uniwersytetu Zielonogórskiego
- ↑ "Opis obyczajów za panowania Augusta III/O porządkach i cukrach stołowych", Jędrzej Kitowicz
- ↑ Piece Kaflowe
