Almanach:Neutralny punkt widzenia
(Dostępna jest też wersja pełna tego artykułu)
Almanach jest encyklopedią, czyli kompilacją ludzkiej wiedzy, ale ponieważ ten zasób o zasięgu globalnym, tworzy pewna wspólnota autorów, to z pewnością nie możemy oczekiwać, że nasi współpracownicy będą się zgadzać we wszystkich wypadkach, lub nawet w większości wypadków, na temat tego, co tworzy ludzką wiedzę w ścisłym znaczeniu. Możemy więc, zaadoptować "luźniejsze" znaczenie "ludzkiej wiedzy", według którego szerokie spektrum sprzecznych teorii tworzy to, co nazywamy "ludzką wiedzą". Dlatego powinniśmy, zarówno indywidualnie, jak i zbiorowo, czynić wysiłki, by przedstawiać te sprzeczne teorie rzetelnie, bez prób obrony któregokolwiek z nich.
Dokładne wyjaśnienie czym jest Neutralny Punkt Widzenia[edytuj]
Najbardziej lapidarne ujęcie zasady Neutralnego Punktu Widzenia obowiązującego w Wikipedii to:
- bezstronne prezentowanie różnych poglądów bez wskazywania, który jest słuszny.
Teraz zastanówmy się głębiej co to dokładnie znaczy. Bezstronne pisanie nie oznacza wyłącznie prezentowania tylko najbardziej popularnego punktu widzenia; nie oznacza też wyraźnego wskazywania, że najbardziej popularny punkt widzenia jest tym właściwym; nie oznacza też, że najbardziej właściwym punktem widzenia jest stanowisko pośrednie, między dwiema skrajnościami, jako rzekomo "najbardziej neutralne". Bezstronne pisanie w naszym rozumieniu oznacza, że należy przedstawić wszystkie znane sobie punkty widzenia w danej sprawie, przedstawiając rzetelnie wszystkie argumenty za i przeciw każdemu stanowisku, oraz w miarę możności podać też kto i dlaczego optuje za danym stanowiskiem.
Ważne jest, aby wszystkie te stanowiska były przedstawione tym samym, neutralnym językiem, w którym należy unikać przymiotników wartościujących, z których można by "między wierszami" wyczytać, które stanowisko jest właściwe.
Alternatywnie, gdy kilka osób pisze artykuł, każda z nich może przedstawić swoje stanowisko, swoim językiem bez ingerowania w część pisaną z innego punktu widzenia. Autorzy takiego artykułu muszą się jednak powstrzymać od pisania końcowego akapitu, w którym byłoby stwierdzenie, kto ostatecznie ma rację.
Ten sposób pisania artykułów można stosować jednak tylko wtedy, gdy jest pewność, że ktoś wkrótce napisze drugą część artykułu. Gdy piszemy artykuł jednoosobowo (co się zdarza najczęściej) należy się raczej starać samemu napisać jego drugą, alternatywną część, nawet wbrew własnym poglądom. Nazywamy to pisaniem z punktu widzenia naszego oponenta i bardzo ten sposób pisania zalecamy.
Ci, którzy pisząc artykuły do Almanachu na tematy kontrowersyjne politycznie lub ideologicznie, stają uparcie i wyłącznie po stronie własnych poglądów, i którzy nie dbają o to, aby inne punkty widzenia były uczciwie prezentowane, nie działają zgodnie z zasadami neutralnego punktu widzenia.
Przedstawianie opinii na temat dzieł sztuki, prac artystycznych, itp.[edytuj]
Szczególny przypadek to wyrażanie opinii estetycznych. Niektóre artykuły na temat dzieł sztuki i ich twórców (książek, obrazów, aktorów, muzyków itd.) są pisane przez osoby zafascynowane danym dziełem lub artystą i to odbija się w artykułach Wikipedii. To oczywiście jest sprzeczne z zasadą neutralności. Jednak informacja o tym, że jakiś artysta lub jego dzieło jest bardzo popularne, lub że ogół krytyków sztuki uważa go za wybitnego, czy nawet wielkiego jest ważnym faktem, którego nie sposób pominąć w artykule. Pisanie więc, że "Mickiewicz wielkim poetą był" wykracza poza neutralność, ale napisanie, że: "Zdaniem ogromnej większości historyków literatury polskiej, Mickiewicz był największym poetą doby romantyzmu" jest jak najbardziej zgodne z zasadą neutralności. Ważne tutaj jest tylko, aby nie przedstawiać w ten sposób własnych opinii o danym artyście/dziele, lecz ograniczać się do tego, jak został on/ono faktycznie przyjęte przez ogół społeczeństwa, jakąś jego grupę i fachowców z danej dziedziny.
Dwa podejścia do pisania bezstronnych artykułów[edytuj]
- Pisanie artykułu jako rzetelny opis trwającej dyskusji.
Pisanie neutralne można sobie wybrazić jako chłodny, rzetelny i analityczny opis trwającej dysputy. Jest to trudne do zrobienia, bo niemal każdy ma skłonność dawać subtelnie (np: za pomocą przymiotników wartościujących) do zrozumienia, po której stronie jest jego serce. Jednak stałe ćwiczenie się w neutralnym stylu pisania powoduje, że stajemy się w tym coraz lepsi i potrafimy we własnych i cudzych tekstach rozpoznawać takie subtelne wartościowanie i je usuwać.
Artykuły porównujące różne punkty widzenia nie muszą poświęcać tyle samo linijek tekstu każdemu z nich. Jeśli istnieje jeden powszechnie akceptowany punkt widzenia i kilka punktów widzenia podzielanych przez nieliczną mniejszość, należy każdemu stanowisku oddać proporcjonalną sprawiedliwość w długości tekstu pisząc więcej o stanowisku powszechnie akceptowanym i mniej o mniejszościowych.
- Pisanie artykułu w formie przedstawienia bezpornych faktów oraz obiektywnego opisu sprzecznych opinii na ich temat.
Alternatywnym sformułowaniem zasady bezstronności jest stwierdzenie, że należy przedstawiać fakty, włączając w to fakty na temat opinii, ale nie przyznawać słuszności (lub nie) samym opiniom.
Fakt od opinii jest łatwo rozróżnić. Fakt to stwierdzenie istnienia (lub nie) danego obiektu lub zdarzenia, zaś opinia to sąd posiadający wyraźny element oceny i wartościowania. Na przykład fakt to: "Mars jest planetą", "2+2=4", "Sokrates był filozofem". Natomiast stwierdzenia w rodzaju: "Bóg istnieje", "Madonna to najlepsza piosenkarka wszechczasów", "Wałęsa był kiepskim prezydentem", "Marksizm to jedynie słuszna filozofia" itp. są ewidentnie opiniami, a nie faktami.
Zasadę neutralności Almanachu, można streścić do tego, że w artykułach powinniśmy zawsze ograniczać się do opisywania faktów. Jeśli chcemy zamieścić jakąś opinię należy ją "przemienić" w fakt poprzez przypisanie jej jakiejś osobie lub grupie ludzi. Niewątpliwie, to, że ktoś ma jakąś opinię jest też faktem. Opisując fakty nie należy ich wartościować, bo wtedy wykraczamy już poza neutralność.
Ograniczenie się do stwierdzenia, że neutralność Almanachu można streścić do zasady pisania wyłącznie o faktach nie zawsze jednak wystarcza. Kiedy umieszczamy w tekście Almanachu opinię "przemienioną" w fakt, należy jeszcze dodać też informację o innych opiniach podaną w równie neutralny sposób, nawet wtedy gdy się z tymi innymi opiniami nie zgadzamy. Trzeba też pamiętać, że przyznawanie racji którejś z alternatywnych opinii nie jest już stwierdzaniem faktu, tylko właśnie podaniem naszej opinii.
Uwaga: W tym artykule został przedstawiony jedynie zarys tego co rozumiemy przez neutralny punkt widzenia. Gdy znajdziesz trochę więcej czasu przestudiuj wersję pełną. Znajdziesz tam zastosowanie zasady do kilku często powtarzających się sytuacji (rozdział Odpowiedzi na zastrzeżenia). Jeśli ta wersja nie dała ci pojęcia o tym, czym jest zasada bezstronności Almanachu, tym bardziej uważnie przeczytaj wersję pełną
