Old Sword Play/Rozdział III - Rapier i lewak

Rozdział III - Rapier i Lewak.

RAPIER i lewak zajmują wśród broni używanej w swoim okresie miejsce podobne do tego, jakie wśród współczesnej broni białej zajmuje floret. Metoda walki nim (rapierem i lewakiem - przyp. tłum.) była końcowym wynikiem prób uprawiania szermierki przy użyciu jednocześnie dwóch sztuk broni. Nie ma wątpliwości, że szermierz sprawnie posługujący się rapierem i lewakiem może bez większych trudności opanować sposoby posługiwania się historycznie wcześniejszymi zestawami broni: mieczem i puklerzem, rapierem (lub sztyletem) i płaszczem, a nawet parą mieczy (dwoma mieczami podobnymi do tych używanych w zestawie z puklerzem, trzymanymi po jednym w każdej ręce).

Rapier używany do ćwiczeń opisanych w tym rozdziale jest długą obosieczną bronią z pokaźnymi jelcami i obłękami, które w późniejszym okresie przekształciły się w dzwon. Trzymało się go prawą dłonią, z palcem wskazującym obejmującym w poprzek krzyż jelca. We wczesnym okresie uprawiania szermierki rapierem bez wątpienia stosowano cięcia, później stopniowo kładziono coraz większy nacisk na użycie szybszych i zadających groźniejsze rany pchnięć. W rozdziale o rapierze i lewaku zostanie opisana szermierka przy użyciu wyłącznie pchnięć, natomiast sposoby zadawania cięć zostaną opisane w następnym rozdziale o mieczu i puklerzu.

Lewak trzymało się w lewej dłoni, ze sztychem skierowanym do góry, wyprostowany kciuk był oparty na niewielkim wyżłobieniu u podstawy głowni. Lewak był w zasadzie używany do parowania pchnięć rapiera, a jedynie w szczególnych przypadkach także do zadawania ciosów.

GUARDIE.

Stosowane były cztery guardie, czyli sposoby trzymania rapiera, będące pozycjami wyjściowymi do wykonania obrony lub natarcia. Przyjmowało się je stojąc zarówno z prawą jak z lewą nogą wysuniętą do przodu.

• Guardia pierwsza - pierwsza pozycja, którą broń naturalnie przyjmuje bezpośrednio po wyciągnięciu z pochwy: rękojeść nad głową, sztych wymierzony w przeciwnika, mocna strona ostrza skierowana w górę. (Ryc. 9. [szermierz po prawej - przyp. tłum.])

• Guardia druga - ręka jest wyciągnięta w bok poziomo na wysokości barku, rapier ustawiony poziomo, skierowany sztychem w przeciwnika. (Ryc. 9. [szermierz po lewej - przyp. tłum.])

• Guardia trzecia - dłoń znajduje się na wysokości pasa, ustawiona kostkami w górę, sztych rapiera wymierzony w twarz przeciwnika, mocna krawędź głowni skierowana ukośnie w prawo i w dół. (Ryc. 11. [szermierz po prawej - przyp. tłum.])

• Guardia czwarta - dłoń znajduje się na wysokości pasa, kostkami w dół, sztych rapiera wymierzony w twarz przeciwnika. (Ryc. 11. [szermierz po lewej - przyp. tłum.])

Alfieri wprowadza także guardię środkową, Guardia Mista. Przyjmując tą guardię trzymamy rapier w pozycji pośredniej między guardią trzecią i czwartą (Ryc. 10.).

PCHNIĘCIA.

Były trzy rodzaje pchnięć -

Imbroccata - zdawało się je stojąc w guardii pierwszej, wymierzone były powyżej lewaka przeciwnika.

Stoccata - wymierzone poniżej lewaka przeciwnika.

Punta riversa - dość sztuczny rodzaj pchnięcia z guardii czwartej, zadany po zewnętrznej stronie rapiera przeciwnika lub między rapierem a lewakiem.

Powyższe pchnięcia zadawało się stojąc w miejscu albo jednocześnie robiąc krok lub botta lunga, czyli wypad, w zależności od okoliczności.

ZWODY (FINTY).

Ponieważ lewakiem można wykonywać tylko najprostsze zasłony, liczba możliwych zwodów jest także niewielka. Były wyróżniane dwa: "poniżej i powyżej" (Ryc. 16.), oraz "powyżej i zerwanie styku" (Ryc. 12.), po którym wykonywało się pchnięcie wymierzone między rapier i lewak przeciwnika.

ZASŁONY.

Lewakiem wykonywano zasłonę Tercję (Ryc. 16.) broniącą przed pchnięciem wymierzonym na zewnątrz i w górę od lewaka, Sekondę na zewnątrz i w dół, Wysoką Kwartę do wewnątrz i w górę oraz Niską Kwartę (Ryc. 14.) do wewnątrz i w dół.

Lewaka używano także do "prowadzenia" rapiera przeciwnika w każdej z tych czterech pozycji.

Przy zwarciu "corps'a corps" było czasem korzystnie odrzucić rapier i chwycić prawą dłonią uzbrojoną w lewak rękę przeciwnika, jednocześnie zadając mu cios własnym lewakiem (Zabezpieczenie i pchnięcie lewakiem).

ĆWICZENIA.

Po opanowaniu zasłon i nabyciu biegłości w mulinetach, należy dokładnie wykonywać poniższe ćwiczenia; Nadają się bardzo dobrze, jako ułożone sekwencje ruchów, do walk pokazowych, jednak ze względu na bezpieczeństwo walczących nie zaleca się stosowania ich w wolnej walce.

ĆWICZENIE 1.

Mistrz

Uczeń Pchnięcie powyżej

   lewaka ucznia

   Zasłona Sekondą

Zasłona Tercją Pchnięcie poniżej

   lewaka mistrza

Powtórzyć ćwiczenie zamieniając role.

ĆWICZENIE 2.

Mistrz

Uczeń pchnięcie miedzy rapierem

   i lewakiem ucznia

   Tercja.

Niska Kwarta pchnięcie z guardii pierwszej

   powyżej lewaka mistrza

Powtórzyć ćwiczenie zamieniając role.

ĆWICZENIE 3.

Mistrz

Uczeń pchnięcie poniżej

   lewaka ucznia

   Zasłona Sekondą

Zasłona Sekondą pchnięcie poniżej

   lewaka mistrza

   Krok, zabezpieczenie*
   i pchniecie lewakiem

Powtórzyć ćwiczenie zamieniając role.

ĆWICZENIE 4.

Mistrz

Uczeń Wysokie pchnięcie miedzy

   rapierem i lewakiem
   ucznia

   Zasłona Sekondą

Zasłona Wysoką Kwartą pchnięcie poniżej

   lewaka mistrza

   Krok, zabezpieczenie*
   i pchniecie lewakiem

Powtórzyć ćwiczenie zamieniając role.

Ryciny

Rycina 9

Linie A i B oznaczają położenie rapiera zbliżone do współczesnej zasłony drugiej.

Rycina 10

"Guardia Mista" (guardia środkowa). Za Alfierim. Linie A i D oraz B i C oznaczają odpowiednio wysokie i niskie warianty tej guardii.

Rycina 11

Linie A i B oznaczają wysoką guardię czwartą i niską guardię trzecią; linie C i D oznaczają niskie guardie podobne do współczesnej zasłony siódmej i drugiej.

Rycina 12

"Powyżej i zerwanie styku" Za Alfierim. Linia A oznacza kierunek pozorowanego pchnięcia, linia B pokazuje inny możliwy sposób ataku (w pierś).

Rycina 13

"Prowadzenie" broni przeciwnika lewakiem przy wykonywaniu zasłony Tercji. Za Alfierim Linia A pokazuje możliwy sposób ataku - "riverso" w głowę, linia B - nisko wymierzone pchnięcie, a linia C - "mandritto" w nogę.

Rycina 14

Zasłona niską kwartą i riposta bronioną sekondą. Za Alfierim. Linia A pokazuje inny możliwy sposób ataku - pchnięcie powyżej lewaka, a linia B - "riverso" w ramię.

---