Cyna: Różnice pomiędzy wersjami
(Utworzył nową stronę „Cyna jest pierwiastkiem występującym w dużych ilościach w skorupie ziemskiej. W czystej formie, najbardziej pożądanej przy kontakcie z żywnością, jest bar...”) |
(Głownie poprawiona stylistyka) |
||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
[[Cyna]] jest pierwiastkiem występującym w dużych ilościach w skorupie ziemskiej. W czystej formie | [[Cyna]] jest pierwiastkiem występującym w dużych ilościach w skorupie ziemskiej. W czystej formie jest bardzo miękka i przez to najczęściej w otaczających nas przedmiotach - domieszkowana. Dodatkowo proces oczyszczania rudy jest procesem kosztownym i dlatego też w potocznym rozumieniu, zwykło się używać określenia [[cyna]] dla całej gamy jej stopów. W tym najpopularniejszego stopu [[Cyna|cyny]] z ołowiem. | ||
Ze względu na dostępność, niską temperaturę topnienia, łatwość odlewania, dobre własności mechaniczne a także stosunkowo niską cenę | Ze względu na dostępność, niską temperaturę topnienia, łatwość odlewania, dobre własności mechaniczne a także stosunkowo niską cenę, przedmioty cynowe były niegdyś bardzo popularne. Największy rozkwit produkcji przedmiotów wykonanych z [[Cyna|cyny]] przypisuje się okresowi późnego [[Średniowiecze|średniowiecza]] i [[Renesans|renesansu]], czyli na lata pomiędzy [[XIV]] i [[XVI]] wiekiem. | ||
[[Cyna|Cyny]] używa się do pokrywania innych metali cienką warstwą antykorozyjną. Proces cynowania stosowany jest do zabezpieczania stalowych naczyń stosowanych w przemyśle spożywczym np. puszek do konserw oraz konwi na mleko. | [[Cyna|Cyny]] używa się również do pokrywania innych metali cienką warstwą antykorozyjną. Proces cynowania stosowany obecnie jest do zabezpieczania stalowych naczyń stosowanych w przemyśle spożywczym np. puszek do konserw oraz konwi na mleko. Historycznie cynowanie chroniło przed szkodliwymi dla zdrowia tlenkami miedzi powstającymi np. w naczyniach miedzianych. | ||
Największe złoża cyny mieszczą się w Indonezji, Chinach, Tajlandii, Boliwii, Malezji, Rosji, Brazylii, Birmie i Australii.<ref>[http://pl.wikipedia.org/wiki/Cyna Wikipedia.org]</ref> | Największe złoża cyny mieszczą się w Indonezji, Chinach, Tajlandii, Boliwii, Malezji, Rosji, Brazylii, Birmie i Australii.<ref>[http://pl.wikipedia.org/wiki/Cyna Wikipedia.org]</ref> | ||
| Linia 27: | Linia 27: | ||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
<references/> | <references/> | ||
<br> | |||
---- | |||
[[Kategoria:Rzemieślnictwo]] | |||
Wersja z 14:03, 21 paź 2010
Cyna jest pierwiastkiem występującym w dużych ilościach w skorupie ziemskiej. W czystej formie jest bardzo miękka i przez to najczęściej w otaczających nas przedmiotach - domieszkowana. Dodatkowo proces oczyszczania rudy jest procesem kosztownym i dlatego też w potocznym rozumieniu, zwykło się używać określenia cyna dla całej gamy jej stopów. W tym najpopularniejszego stopu cyny z ołowiem.
Ze względu na dostępność, niską temperaturę topnienia, łatwość odlewania, dobre własności mechaniczne a także stosunkowo niską cenę, przedmioty cynowe były niegdyś bardzo popularne. Największy rozkwit produkcji przedmiotów wykonanych z cyny przypisuje się okresowi późnego średniowiecza i renesansu, czyli na lata pomiędzy XIV i XVI wiekiem.
Cyny używa się również do pokrywania innych metali cienką warstwą antykorozyjną. Proces cynowania stosowany obecnie jest do zabezpieczania stalowych naczyń stosowanych w przemyśle spożywczym np. puszek do konserw oraz konwi na mleko. Historycznie cynowanie chroniło przed szkodliwymi dla zdrowia tlenkami miedzi powstającymi np. w naczyniach miedzianych.
Największe złoża cyny mieszczą się w Indonezji, Chinach, Tajlandii, Boliwii, Malezji, Rosji, Brazylii, Birmie i Australii.[1]
Domieszkowana cyna, wykorzystywana do wytwarzania szerokiej gamy przedmiotów domowych i spożywczych, w krajach anglojęzycznych znana jest jako pewter. W języku Polskim nie powstała osobna nazwa dla tego stopu.
Oznaczenia stopów
- "zinn-bleifrei" - "cynowy - bezołowiowy"
- "fein zinn" - "czysta cyna"
- "alte probe" - oznacza cynę z domieszką ołowiu[2]
Historia
Z zapisów cechowych z Elbląga:
- 1421r ustalono że w pracy mistrzowskiej było trzeba wykonać butle i stągwie z czystej cyny wiec forma naczynia miała tu kolosalne znaczenie (jak i przeznaczenie - tu do przechowywania płynów zimnych).
- Na zjeździe przedstawicieli cechów miast pruskich z 28.III.1410r. w Elblągu ustalono, ze następujące przedmioty maja być wykonywane z określonych rodzajów metalu:
- czysta cyna-butle
- cyna próby 4tej (3 funty cyny, 1 funt ołowiu) - misy
Zmieniono później postanowienie co do mis, dając pozwolenie na wykonanie ich z czystej cyny, konwie zaś z próby 4tej.
- W 1432r. ustalono znów próbę 14ta dla stągwi.
- W 1435r. zalecono aby konwie były z próby 3ciej, misy i talerze z próby 6tej, butle z czystej cyny.
- Dopiero w 1779 roku nakazano bezwzględnie stosowanie tylko czystej cyny (fein Zinn, w przypadku angielskich dodatkowo znak aniołka) a stare wyroby ze stopów cyny z ołowiem maja być przetopione lub oznaczone "Alte probe". [3]
Bibliografia
