Patynki: Różnice pomiędzy wersjami
(Utworzył nową stronę „<gallery caption="Patynki" widths="200px" heights="200px" perrow="4"> Plik:Seven-deadly-sins-hieronymus-bosch-zazdrosc.jpg|"Invidia" (zazdrość), [[wikipedia:pl:Hieron…”) |
m (→Galeria) |
||
| (Nie pokazano 18 pośrednich wersji utworzonych przez tego samego użytkownika) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
[[Plik:Mendle1 patynki.jpeg|thumb|[[XV]] wieczny wytwórca patynek|right]] | |||
[[Patynki]] (ang. ''pattens'', fran. ''patin'', niem. ''trippen'', czes. ''trepky'') to najczęściej, drewniane nakładki na buty, chroniące je przed warunkami atmosferycznymi (kałuże, błoto, śnieg etc), trudnymi warunkami pracy (np. w łaźniach) lub ułatwiającymi poruszanie w trudnym terenie (zapobiegając np. ślizganiu). Zasadniczo można wyróżnić trzy typy [[Patynki|patynek]]: | |||
* drewniane, z [[:Plik:Almanach_Patynki-XIV_04.jpeg|wyraźnie wyróżnionymi obcasami]] i wcięciami | |||
* z litego kawałka drewna (może być dzielony na śródstopiu, ze skórzanym zawiasem) | |||
* oraz z zrobione [[:Plik:The Presentation in the Temple- Master of the Life of the Virgin-patynki.jpeg|z wielu warstw skóry]] (na obrazie po prawej), często określane mianem sandałów. | |||
Najstarszy znaleziony fragment [[Patynki|patynek]] pochodzi z Londynu z początku [[XII]] wieku. W tej samej okolicy znaleziono najstarsze, kompletne [[patynki]] z początków [[XIII]] wieku, wykonane z jednego kawałka drewna [[:pl:Olsza|olchy]] z metalowymi mocowaniami palców<ref>{{cytuj książkę| tytuł = Medieval Finds from Excavations in London: 2. Shoes and pattens| język = en | autor = Francis Grew| autor2 =Margrethe de Neergaard | isbn = 0851158382 | strony = 91 | wydawca = Museum of London | rok = 1988 | rozdział = Patynki drewniane od XII do XV wieku}}</ref>. Wnioskując, na podstawie łącznej ilości znalezisk archeologicznych patynek w Londynie, należy przypuszczać, iż w [[XIV]] wieku były one bardziej elementem mody, niż typowo utylitarnym elementem stroju. Pod koniec [[XIV]] wieku, pojawia się ich zauważalnie więcej, głównie modele drewniane. W [[XV]] wieku, ilość zachowanego materiału, sugeruje odwrót od konstrukcji drewnianej na korzyść, szytych z wielu warstw skóry [[Patynki|patynek]] typu trzeciego.<ref>Na podstawie tab. 21, str. 132, "Medieval Finds from Excavations in London: 2. Shoes and pattens"</ref>. | |||
W okresie po [[XV]] wieku, patynkami nazywano również damskie pantofle na wysokim koturnie.<ref>{{cytuj stronę|url=http://portalwiedzy.onet.pl/47295,,,,patynki,haslo.html | tytuł = Patynki - Popularna Encyklopedia Powszechna Wydawnictwa Fogra | data dostępu = 2012-07-26}}</ref> | |||
{{clear}} | |||
== Galeria == | |||
<gallery caption="Patynki" widths="200px" heights="200px" perrow="4"> | <gallery caption="Patynki" widths="200px" heights="200px" perrow="4"> | ||
Plik:Seven-deadly-sins-hieronymus-bosch-zazdrosc.jpg|"Invidia" (zazdrość) | Plik:Almanach Patynki-XIV 03.jpeg|Patynki drewniane, Elbląg, (II poł. [[XIV]] wieku) | ||
Plik:Almanach Patynki-XIV 04.jpeg|Patynki drewniane, Elbląg, (II poł. [[XIV]] wieku) | |||
Plik:Almanach Patynki XIVnaXV.jpeg|Patynki drewniane z noskiem skórzanym, przybitym gwoździami, Toruń, ([[XIV]]-[[XV]] wiek) | |||
Plik:Almanach Patynki-XIV-XV 02.jpeg|Patynki drewniane z wydłużonym noskiem, brak zachowanej skóry, Toruń, ([[XIV]]-[[XV]] wiek) | |||
Plik:Mendle1_patynki.jpeg|Wytwórca butów (patynek), ok. 1425r. ([[XV]] wiek) | |||
Plik:1829_1144854197_det.jpeg|"Życie św. Józefa" (fragment), 1425-30r. ([[XV]] wiek) | |||
Plik:Arnolfini.jpeg|Portret małżonków Arnolfinich, 1434r. ([[XV]] wiek) | |||
Plik:Arg w32317r opnobv uk.jpg|Strona z godzinek rodziny Barbavara, ok. 1440r. ([[XV]] wiek) | |||
Plik:Almanach-Patynki-XV.JPG|Patynki drewniane, nie dzielone, [[XV]] wiek | |||
Plik:The_Presentation_in_the_Temple-_Master_of_the_Life_of_the_Virgin-patynki.jpeg|Ofiarowanie w świątyni (fragmenty) - patynki z obrazu, 1460-75r. ([[XV]] wiek) | |||
Plik:St.Jakob_-_Hochaltar_-_Beschneidung_Christi_fix.jpeg|"Obrzezanie Chrystusa", 1466r. ([[XV]] wiek) | |||
Plik:Woodcut illustration of Semiramis and her son Ninias - Penn Provenance Project.jpg|Drzeworytowa ilustracja przedstawiająca Semiramidę, ok. 1474r. ([[XV]] wiek) | |||
Plik:Seven-deadly-sins-hieronymus-bosch-zazdrosc.jpg|"Invidia" (zazdrość). ok. 1480r. ([[XV]] wiek) | |||
Plik:Seven-deadly-sins-hieronymus-bosch-gniew.jpg|"Ira" (gniew) - bójka między sąsiadami. ok. 1480r. ([[XV]] wiek) | |||
Plik:Almanach-Pokrywa obrazu-XV.jpeg|Pokrywa portretu Hieronima Holzschuher'a, 1526r. ([[XVI]] wiek) | |||
Plik:Almanach-Filip Dobry-XVII.jpeg|Portret Filipa III Dobrego, 1610-20r. ([[XVII]] wiek) | |||
</gallery> | </gallery> | ||
== Bibliografia == | |||
<references/> | |||
== Patrz dalej == | |||
* {{cytuj stronę | url = http://xvii-wiek.ijp-pan.krakow.pl/pan_klient/index.php?strona=haslo&id_hasla=7352 | tytuł = SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I 1. POŁOWY XVIII WIEKU | język = pl | data dostępu = 2012-07-26 | data = 11.07.2008 }} | |||
* {{cytuj stronę | url = http://www.freha.pl/index.php?showtopic=692 | tytuł = Freha - Patynki }} | |||
* "Shoes and Pattens (Medieval Finds from Excavations in London)", Francis Grew (Author), Margrethe de Neergaard (Author), Susan Mitford (illustrations), 2006r. | |||
<br> | |||
[[Kategoria:Ubiór]] | |||
Aktualna wersja na dzień 13:05, 3 gru 2015
Patynki (ang. pattens, fran. patin, niem. trippen, czes. trepky) to najczęściej, drewniane nakładki na buty, chroniące je przed warunkami atmosferycznymi (kałuże, błoto, śnieg etc), trudnymi warunkami pracy (np. w łaźniach) lub ułatwiającymi poruszanie w trudnym terenie (zapobiegając np. ślizganiu). Zasadniczo można wyróżnić trzy typy patynek:
- drewniane, z wyraźnie wyróżnionymi obcasami i wcięciami
- z litego kawałka drewna (może być dzielony na śródstopiu, ze skórzanym zawiasem)
- oraz z zrobione z wielu warstw skóry (na obrazie po prawej), często określane mianem sandałów.
Najstarszy znaleziony fragment patynek pochodzi z Londynu z początku XII wieku. W tej samej okolicy znaleziono najstarsze, kompletne patynki z początków XIII wieku, wykonane z jednego kawałka drewna olchy z metalowymi mocowaniami palców[1]. Wnioskując, na podstawie łącznej ilości znalezisk archeologicznych patynek w Londynie, należy przypuszczać, iż w XIV wieku były one bardziej elementem mody, niż typowo utylitarnym elementem stroju. Pod koniec XIV wieku, pojawia się ich zauważalnie więcej, głównie modele drewniane. W XV wieku, ilość zachowanego materiału, sugeruje odwrót od konstrukcji drewnianej na korzyść, szytych z wielu warstw skóry patynek typu trzeciego.[2].
W okresie po XV wieku, patynkami nazywano również damskie pantofle na wysokim koturnie.[3]
Galeria[edytuj]
- Patynki
Patynki drewniane, Elbląg, (II poł. XIV wieku)
Patynki drewniane, Elbląg, (II poł. XIV wieku)
Wytwórca butów (patynek), ok. 1425r. (XV wiek)
"Życie św. Józefa" (fragment), 1425-30r. (XV wiek)
Portret małżonków Arnolfinich, 1434r. (XV wiek)
Strona z godzinek rodziny Barbavara, ok. 1440r. (XV wiek)
Patynki drewniane, nie dzielone, XV wiek
Ofiarowanie w świątyni (fragmenty) - patynki z obrazu, 1460-75r. (XV wiek)
"Obrzezanie Chrystusa", 1466r. (XV wiek)
Drzeworytowa ilustracja przedstawiająca Semiramidę, ok. 1474r. (XV wiek)
"Invidia" (zazdrość). ok. 1480r. (XV wiek)
"Ira" (gniew) - bójka między sąsiadami. ok. 1480r. (XV wiek)
Pokrywa portretu Hieronima Holzschuher'a, 1526r. (XVI wiek)
Portret Filipa III Dobrego, 1610-20r. (XVII wiek)
Bibliografia[edytuj]
- ↑ Patynki drewniane od XII do XV wieku. W: Francis Grew, Margrethe de Neergaard: Medieval Finds from Excavations in London: 2. Shoes and pattens. Museum of London, 1988, s. 91. ISBN 0851158382. (ang.)
- ↑ Na podstawie tab. 21, str. 132, "Medieval Finds from Excavations in London: 2. Shoes and pattens"
- ↑ Patynki - Popularna Encyklopedia Powszechna Wydawnictwa Fogra. [dostęp 2012-07-26].
Patrz dalej[edytuj]
- SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I 1. POŁOWY XVIII WIEKU (pol.). Publikacja: 11.07.2008. [dostęp 2012-07-26].
- Freha - Patynki.
- "Shoes and Pattens (Medieval Finds from Excavations in London)", Francis Grew (Author), Margrethe de Neergaard (Author), Susan Mitford (illustrations), 2006r.
