Szelak: Różnice pomiędzy wersjami
(Poczatek artykulu) |
mNie podano opisu zmian |
||
| (Nie pokazano 3 pośrednich wersji utworzonych przez tego samego użytkownika) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
[[Szelak]] (ang. shellac) jest ogólnie stosowaną nazwą, odnoszącą się do wszystkich form naturalnej żywicy wydalanej przez małe owady (łać. Lac laccifer) występujące głównie na obszarze Indii i Tajlandii. | |||
Słowo "lac" pochodzi od wyrazu z [[wikipedia:pl:sanskryt|sanskrytu]] "lahk" i oznacza dosłownie "100 tysięcy". Odnosi się do ogromnych rojów larw owadów oblepiających drzewa lakowe w okresie rozrodu. | |||
Nie wiele wiadomo odnośnie początków historii użytkowej szelaku. W [[wikipedia:pl:Okres_wedyjski|okresie wedyjskim]], czyli około 3000 lat temu, był zwany "Laksha". Jedna z ksiąg tego okresu zawiera opis pałacu skonstruowanego w całości z szelakowej żywicy. | |||
W starożytnych Chinach i Indiach używano barwników wyekstrahowanych z żywicy lakowej do barwienia jedwabiu i skór. Stosowano go również w kosmetyce jako róż, oraz do przyozdabiania głowy barwnymi ornamentami. | |||
Wyjątkowe właściwości adhezyjne żywicy pozwalały na jej użycie przy osadzaniu kamieni w biżuterii, pasowaniu rękojeści mieczy jak i naprawianiu ceramiki. | |||
Pozostałości po ekstrakcji barwnika były używane jako materiał cierny w tarczach do ciecia [[wikipedia:pl:Żady|żady]] (jadeit) - technika ta jest stosowana do dzisiaj. | |||
Jednak najwięcej zastosowań, szelak znalazł w obszarze medycyny. Był przepisywany jako środek zmiękczający skórę, stymulant rozrostu tkanek (na wszelkiego rodzaju urazy zewnętrzne) lub jako preparat pomagający przy krwawieniu dziąseł czy zaburzeniu miesiączkowania. W weterynarii mieszano [[szelak]] z [[łój|łojem]] i w postaci pasty stosowany do wypełniania ubytków w kopytach koni i bydła. | |||
== Szelak w Europie == | |||
W następstwie podróży [[wikipedia:pl:Marco_Polo|Marco Polo]] do Azji pod koniec [[XIII]] wieku, [[szelak]] i jego produkty zaczęły być znane w Europie. Istnieją księgi z 1534r. opisujące z wyjątkową dokładnością uprawę drzew, zbiory i przetwarzanie żywicy lakowej. | |||
Do połowy [[XVII]] wieku, żywica, barwniki i wosk szelakowy były używane coraz częściej przez malarzy, zarówno jako dodatek do farb jak i w postaci wierzchniej warstwy zabezpieczającej obraz. | |||
[[Szelak]] stawał się ulubionym materiałem wykończeniowym dla rzemieślników i artystów. W postaci politury pozwalał wykończyć meble i rzeźby na wysoki połysk. Po dziś dzień można znaleźć w muzeach przedmioty z oryginalna powłoką wykończeniową z [[Szelak|szelaku]]. | |||
== Patrz dalej == | == Patrz dalej == | ||
* [http://www.naturalhandyman.com/iip/infpai/shellac.html Historia szelaku (ang.)] | * [http://www.naturalhandyman.com/iip/infpai/shellac.html Historia szelaku (ang.)] | ||
Aktualna wersja na dzień 14:26, 16 kwi 2012
Szelak (ang. shellac) jest ogólnie stosowaną nazwą, odnoszącą się do wszystkich form naturalnej żywicy wydalanej przez małe owady (łać. Lac laccifer) występujące głównie na obszarze Indii i Tajlandii.
Słowo "lac" pochodzi od wyrazu z sanskrytu "lahk" i oznacza dosłownie "100 tysięcy". Odnosi się do ogromnych rojów larw owadów oblepiających drzewa lakowe w okresie rozrodu.
Nie wiele wiadomo odnośnie początków historii użytkowej szelaku. W okresie wedyjskim, czyli około 3000 lat temu, był zwany "Laksha". Jedna z ksiąg tego okresu zawiera opis pałacu skonstruowanego w całości z szelakowej żywicy.
W starożytnych Chinach i Indiach używano barwników wyekstrahowanych z żywicy lakowej do barwienia jedwabiu i skór. Stosowano go również w kosmetyce jako róż, oraz do przyozdabiania głowy barwnymi ornamentami. Wyjątkowe właściwości adhezyjne żywicy pozwalały na jej użycie przy osadzaniu kamieni w biżuterii, pasowaniu rękojeści mieczy jak i naprawianiu ceramiki. Pozostałości po ekstrakcji barwnika były używane jako materiał cierny w tarczach do ciecia żady (jadeit) - technika ta jest stosowana do dzisiaj.
Jednak najwięcej zastosowań, szelak znalazł w obszarze medycyny. Był przepisywany jako środek zmiękczający skórę, stymulant rozrostu tkanek (na wszelkiego rodzaju urazy zewnętrzne) lub jako preparat pomagający przy krwawieniu dziąseł czy zaburzeniu miesiączkowania. W weterynarii mieszano szelak z łojem i w postaci pasty stosowany do wypełniania ubytków w kopytach koni i bydła.
Szelak w Europie[edytuj]
W następstwie podróży Marco Polo do Azji pod koniec XIII wieku, szelak i jego produkty zaczęły być znane w Europie. Istnieją księgi z 1534r. opisujące z wyjątkową dokładnością uprawę drzew, zbiory i przetwarzanie żywicy lakowej.
Do połowy XVII wieku, żywica, barwniki i wosk szelakowy były używane coraz częściej przez malarzy, zarówno jako dodatek do farb jak i w postaci wierzchniej warstwy zabezpieczającej obraz.
Szelak stawał się ulubionym materiałem wykończeniowym dla rzemieślników i artystów. W postaci politury pozwalał wykończyć meble i rzeźby na wysoki połysk. Po dziś dzień można znaleźć w muzeach przedmioty z oryginalna powłoką wykończeniową z szelaku.
