Zegar nitkowy: Różnice pomiędzy wersjami

Z Almanach
Nie podano opisu zmian
 
(Nie pokazano 27 pośrednich wersji utworzonych przez tego samego użytkownika)
Linia 1: Linia 1:
[[Plik:936_big.jpg|200px|thumb|right]]
[[Zegar nitkowy]], jest specyficznym rodzajem [[wikipedia:pl:Zegar_słoneczny|zegara słonecznego]], w którym podstawowym [[wikipedia:pl:gnomon|gnomonem]] jest nitka rozciągnięta pomiędzy dwoma ściankami zegara. Z racji swojego wyglądu, często zwany jest również dyptykiem.
[[Zegar nitkowy]], jest specyficznym rodzajem [[wikipedia:pl:Zegar_słoneczny|zegara słonecznego]], w którym podstawowym [[wikipedia:pl:gnomon|gnomonem]] jest nitka rozciągnięta pomiędzy dwoma ściankami zegara. Z racji swojego wyglądu, często zwany jest również dyptykiem.


1). Inside the lower leaf is the main horizontal direction dial, with the compass set at one end, and a string gnomon to indicate the actual time. The other end has a time dial in units of Italian hours (0 through 24, beginning at sunset), and Babylonian hours (beginning at sunrise). (2). The inner vertical leaf has two parts. The upper part has a horizontal pin gnomon for measuring the hours of daylight and for indicating the sun’s place in the zodiac. It is marked with nice zodiacal symbols. The lower part has a table of latitudes of various European cities and holes for adjusting the string gnomon for different latitudes. (3). The vertical outer leaf contains the lunar volvelle with brass rotating disk. This dial provides a table in German for converting lunar time to solar time. (4). The horizontal outer leaf is engraved with 16-point compass rose, a brass arrow dial and eight directions in Italian surrounded by decorative floral border.
== Budowa ==
[[Plik:935_big.jpg|200px|right|thumb|Ryc.1) Cztery ściany zegara nitkowego]]
Jest to przykładowa budowa podręcznego zegara słonecznego. Poszczególne egzemplarze mogą się od siebie różnić - jednak ogólna zasada działania jest taka sama. Niniejszy egzemplarz jest jednym z bardziej rozbudowanych funkcjonalnie.
* Wewnętrzny spód zegara (Ryc.1,1) zawiera [[Kompas|kompas]] (do odpowiedniego spozycjonowania urządzenia), nitkę (gnomon) i podziałkę (na obwodzie [[Kompas|kompasu]]) na której odczytuje się godzinę. Poniżej znajduje się mała szpilka (gnomon) umożliwiająca odczytanie godziny w systemie Włoskim (0 do 24, zaczynając od zachodu słońca) oraz w systemie Babilońskim (zaczynając od wschodu słońca).
* Wewnętrzna góra zegara (Ryc.1,2) jest podzielona na dwie, logiczne części. Na górze znajduje się mały gnomon, wskazujący długość dnia w godzinach, oraz w jakim znaku zodiaku znajduję się obecnie słońce (od użytkownika wymagana jest znajomość pory zimowej/letniej). Poniżej występują oznaczenia szerokości geograficznych różnych miast Europy, wraz z małymi otworkami przy nich (często tabelka z miastami występuje również na górnej pokrywie zegara). Przez odpowiedni otworek należy przewlec nitkę zegara (zmieni to ograniczenie rozwarcia jego ścian - czyli również kąt nachylenia nitki względem poziomej ścianki), zależnie od lokalizacji w jakiej się znajdujemy.
* Zewnętrzna, spodnia część (Ryc.1,3) zawiera miedziany kalkulator umożliwiający przeliczenie czasu księżycowego na słoneczny. Użytkownik musi znać fazę księżyca (ilość dni po pełni) i przekręcić zgodnie z tą wiedza dysk (czarna, zewnętrzna podziałka) w celu przeliczenia wskazań głównego gnomona (nitki).
* Zewnętrzna, górna część (Ryc.1,4) prócz licznych zdobień zawiera różę wiatrów (z opisem po włosku) i miedzianą strzałkę umożliwiającą ustawienie azymutu i odczytanie wskazania północy, przez otwór w którym widać fragment [[Kompas|kompasu]] z dolnej warstwy zegara.


http://www.zegarysloneczne.pl/category/o-zegarach-slonecznych/budowa/


=== Wzory zegarów słonecznych ===
== Wzory zegarów słonecznych ==
<gallery caption="Wzory zegarów nitkowych" widths="200px" heights="200px" perrow="4">
<gallery caption="Wzory zegarów nitkowych" widths="200px" heights="200px" perrow="4">
Plik:ZegarNitkowy_01.jpeg|Zegar słoneczny, nitkowy. ([[XVII]] wiek)
Plik:Almanach-Zegarek Wroclaw-XVII.jpeg|Fragment zegara nitkowego z Wrocławia, 1559r. ([[XVI]] wiek)
Plik:Zegar Nitkowy D8371.jpg|Zegar słoneczny, nitkowy, składany, ok. 1565r. ([[XVI]] wiek)
Plik:1064_big.jpeg|Zegar słoneczny, nitkowy, składany, 1585r. ([[XVI]] wiek)
Plik:Almanach-Zegar_nitkowy_1-1588.jpeg|Zegar słoneczny, nitkowy, 1588r. ([[XVI]] wiek)
Plik:Almanach-Zegar_nitkowy_3-XVI.jpeg||Zegar słoneczny, nitkowy, 1588r. ([[XVI]] wiek)
Plik:Almanach-Zegar nitkowy 1-XVI.jpeg|1575-1600r. ([[XVI]] wiek)
Plik:Sundial.jpeg|Zegar słoneczny, nitkowy, składany, ok. 1598r. ([[XVI]] wiek)
Plik:2654335287_567ac6b90a_o.jpeg|Przenośny zegar słoneczny (nitkowy), ok. 1598 (prawy) i 1602 (lewy)r. ([[XV]]/[[XVI]] wiek)
Plik:ZegarNitkowy_01.jpeg|Zegar słoneczny, nitkowy. Widok z góry na tabelę miast i otworów do ustawień szerokości geograficznej. ([[XVII]] wiek)
Plik:ZegarNitkowy_02.jpeg|Zegar słoneczny, nitkowy. Widok zapięcia i mocowania nitki. ([[XVII]] wiek)
Plik:ZegarNitkowy_02.jpeg|Zegar słoneczny, nitkowy. Widok zapięcia i mocowania nitki. ([[XVII]] wiek)
Plik:Almanach_Historyczny-Zegar_sloneczny_dwunitkowy-XVII_01.jpeg|Zegar słoneczny, dwunitkowy. 1618r. ([[XVII]] wiek)
Plik:Almanach-Lienhart_Miler-Zegar_nitkowy-XVII.jpeg|Słoneczny zegar nitkowy, kieszonkowy. ([[XVII]] wiek)
Plik:935_big.jpg|Zegar słoneczny, kieszonkowy, 1636r. ([[XVII]] wiek)
Plik:936_big.jpg|Zegar słoneczny, kieszonkowy, 1636r. ([[XVII]] wiek)
Plik:Almanach_Historyczny-Zegar_sloneczny-Niemcy-XVII.jpeg|Zegar słoneczny, kieszonkowy, ([[XVII]] wiek)
Plik:Almanach-Zegar nitkowy 1-XVII.jpeg|Zegar nitkowy z 1655r. z Norymbergi ([[XVII]] wiek)
Plik:Almanach-Zegar_sloneczny_nitkowy-XVIII.jpeg|Składany zegar słoneczny, kieszonkowy - tzw. nitkowy, 1750-00r. ([[XVIII]] wiek)
Plik:A_french_ivory_diptych_sundial.jpeg|Zegar słoneczny, nitkowy z [[Kompas|kompasem]], ([[XVIII]] wiek)
Plik:Sundail-aic.jpg|Drewniany zegar słoneczny, ([[XVIII]] wiek)
Plik:Almanach-Zegar_Strunowy-XVIII.jpeg|Zegar słoneczny, nitkowy ([[XVIII/XIX]] wiek)
</gallery>
</gallery>
== Ekspozycje ==
Gdzie można zobaczyć zegary nitkowe:
* "[[wikipedia:pl:Dom_Kopernika_w_Toruniu|Dom Mikołaja Kopernika w Toruniu]]" - dwa eksponaty, drewno oklejone papierem ([http://almanach.ordugh.org/wiki/Plik:ZegarNitkowy_01.jpeg 1], [http://almanach.ordugh.org/wiki/Plik:ZegarNitkowy_02.jpeg 2])
* [[:Kategoria:Muzeum_im._Przypkowskich_w_Jędrzejowie|Muzeum im. Przypkowskich w Jędrzejowie]] - wiele eksponatów
* "[[wikipedia:Museum_of_Decorative_Arts_in_Prague|Muzeum Sztuki Użytkowej w Pradze]]" - dwa eksponaty, większy z kości słoniowej, mniejszy drewno + papier
* "[http://www.muzeumhk.cz/ Muzeum Czech Wschodnich w Hradcu Králové]" - dwa eksponaty z kości słoniowej
== Przydatne linki ==
* http://www.zegarysloneczne.pl/category/o-zegarach-slonecznych/budowa/
* https://www.academia.edu/2549781/Stracony_czas._Fragment_XVI_wiecznego_norymberskiego_zegarka_dyptykowego_z_Wroc%C5%82awia
* http://www.hps.cam.ac.uk/starry/sundials.html
* http://www.math.uni-hamburg.de/spag/ign/xyz/ca00-v5.htm
* [http://www.compassmuseum.com/sundials/sundials.htm Muzeum Kompasów - zegary słoneczne]
<br>
[[Kategoria:Utensylia]]

Aktualna wersja na dzień 11:57, 9 mar 2020

Zegar nitkowy, jest specyficznym rodzajem zegara słonecznego, w którym podstawowym gnomonem jest nitka rozciągnięta pomiędzy dwoma ściankami zegara. Z racji swojego wyglądu, często zwany jest również dyptykiem.

Budowa[edytuj]

Ryc.1) Cztery ściany zegara nitkowego

Jest to przykładowa budowa podręcznego zegara słonecznego. Poszczególne egzemplarze mogą się od siebie różnić - jednak ogólna zasada działania jest taka sama. Niniejszy egzemplarz jest jednym z bardziej rozbudowanych funkcjonalnie.

  • Wewnętrzny spód zegara (Ryc.1,1) zawiera kompas (do odpowiedniego spozycjonowania urządzenia), nitkę (gnomon) i podziałkę (na obwodzie kompasu) na której odczytuje się godzinę. Poniżej znajduje się mała szpilka (gnomon) umożliwiająca odczytanie godziny w systemie Włoskim (0 do 24, zaczynając od zachodu słońca) oraz w systemie Babilońskim (zaczynając od wschodu słońca).
  • Wewnętrzna góra zegara (Ryc.1,2) jest podzielona na dwie, logiczne części. Na górze znajduje się mały gnomon, wskazujący długość dnia w godzinach, oraz w jakim znaku zodiaku znajduję się obecnie słońce (od użytkownika wymagana jest znajomość pory zimowej/letniej). Poniżej występują oznaczenia szerokości geograficznych różnych miast Europy, wraz z małymi otworkami przy nich (często tabelka z miastami występuje również na górnej pokrywie zegara). Przez odpowiedni otworek należy przewlec nitkę zegara (zmieni to ograniczenie rozwarcia jego ścian - czyli również kąt nachylenia nitki względem poziomej ścianki), zależnie od lokalizacji w jakiej się znajdujemy.
  • Zewnętrzna, spodnia część (Ryc.1,3) zawiera miedziany kalkulator umożliwiający przeliczenie czasu księżycowego na słoneczny. Użytkownik musi znać fazę księżyca (ilość dni po pełni) i przekręcić zgodnie z tą wiedza dysk (czarna, zewnętrzna podziałka) w celu przeliczenia wskazań głównego gnomona (nitki).
  • Zewnętrzna, górna część (Ryc.1,4) prócz licznych zdobień zawiera różę wiatrów (z opisem po włosku) i miedzianą strzałkę umożliwiającą ustawienie azymutu i odczytanie wskazania północy, przez otwór w którym widać fragment kompasu z dolnej warstwy zegara.


Wzory zegarów słonecznych[edytuj]

Ekspozycje[edytuj]

Gdzie można zobaczyć zegary nitkowe:

Przydatne linki[edytuj]