https://almanach.historyczny.org/wiki/?title=O_Sztukach_Rozmaitych_Ksi%C4%85g_Troje/Ksi%C4%99ga_III&feed=atom&action=historyO Sztukach Rozmaitych Ksiąg Troje/Księga III - Historia wersji2024-03-30T02:32:53ZHistoria wersji tej strony wikiMediaWiki 1.38.2https://almanach.historyczny.org/wiki/?title=O_Sztukach_Rozmaitych_Ksi%C4%85g_Troje/Ksi%C4%99ga_III&diff=4058&oldid=prevSauron: /* LXXXIV. O laniu dzwonów. */ Podlinkowanie łoju w almanachu ;)2010-11-05T18:09:42Z<p><span dir="auto"><span class="autocomment">LXXXIV. O laniu dzwonów.: </span> Podlinkowanie łoju w almanachu ;)</span></p>
<table style="background-color: #fff; color: #202122;" data-mw="interface">
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<tr class="diff-title" lang="pl">
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #202122; text-align: center;">← poprzednia wersja</td>
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #202122; text-align: center;">Wersja z 19:09, 5 lis 2010</td>
</tr><tr><td colspan="2" class="diff-lineno" id="mw-diff-left-l438">Linia 438:</td>
<td colspan="2" class="diff-lineno">Linia 438:</td></tr>
<tr><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><br/></td><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><br/></td></tr>
<tr><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div> Zabierając się do odlania dzwonu, obrób sobie najprzód sucho drewno dębiny, długości stosownej do wielkości dzwonu, jaki mieć zechcesz, tak, alty z każdego końca poza formę wystawało na długość jednej piędzi: drewno to ma być w jednym końcu grubsze i czworogranne, w drugim cieńsze i obłe, iżby się w dziurze obracać mogło: niech zaś ma zgrubienie stopniowo spuściste, aby po zkończeniu roboty, łatwo się wyciągnąć dało. Drewno toż w grubszej części na piędź od końca okroi się w około, aby się utworzyło wyżłobienie na dwa palce szerokie, w któremby drewno miało okrągłość, sam zaś koniec drewna przy tem wyżłobieniu trzeba ścieńczyć, iżby go można wpuścić w inne drewno krzywe, za pomocą którego mogłoby się obracać na sposób świdra. Przysposobią się zaś dwie deski równej długości i szerokości, które od strony zewnętrznej umocować trzeba i podeprzeć czterema drewnami; odstęp między niemi winien mieć długość rzeczonego drewna, iżby w jednej desce zrobiwszy dziurę, mógł się wniej koniec obły obracać, a w drugiej przeciwnej w zrobionem wycięciu na dwa palce głębokiem mogło się również obracać okrągłe wyżłobienie drewna. Co gdy przygotujesz, obłóż drewno rzeczone gliną dobrze wygniecioną, najprzód na grubość dwóch palców, a po zupełnem jej wyschnięciu nałóż jej powtórnie i tak postępuj, dopóki formy nie uzupełnisz do wielkości, jakąś mieć zamierzył, przestrzegając, abyś nigdy jednej powłoki gliny nie dawał na drugą, póki poprzednia nie wyschnie należycie. Umieścisz potem tę formę między opisanemi wyżej deskami i przy pomocy chłopca obracającego obtoczysz ją jak zechcesz żelazkami do tej roboty zdatnemi, a płatkiem zmaczanym w wodzie wyrównasz.<br></div></td><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div> Zabierając się do odlania dzwonu, obrób sobie najprzód sucho drewno dębiny, długości stosownej do wielkości dzwonu, jaki mieć zechcesz, tak, alty z każdego końca poza formę wystawało na długość jednej piędzi: drewno to ma być w jednym końcu grubsze i czworogranne, w drugim cieńsze i obłe, iżby się w dziurze obracać mogło: niech zaś ma zgrubienie stopniowo spuściste, aby po zkończeniu roboty, łatwo się wyciągnąć dało. Drewno toż w grubszej części na piędź od końca okroi się w około, aby się utworzyło wyżłobienie na dwa palce szerokie, w któremby drewno miało okrągłość, sam zaś koniec drewna przy tem wyżłobieniu trzeba ścieńczyć, iżby go można wpuścić w inne drewno krzywe, za pomocą którego mogłoby się obracać na sposób świdra. Przysposobią się zaś dwie deski równej długości i szerokości, które od strony zewnętrznej umocować trzeba i podeprzeć czterema drewnami; odstęp między niemi winien mieć długość rzeczonego drewna, iżby w jednej desce zrobiwszy dziurę, mógł się wniej koniec obły obracać, a w drugiej przeciwnej w zrobionem wycięciu na dwa palce głębokiem mogło się również obracać okrągłe wyżłobienie drewna. Co gdy przygotujesz, obłóż drewno rzeczone gliną dobrze wygniecioną, najprzód na grubość dwóch palców, a po zupełnem jej wyschnięciu nałóż jej powtórnie i tak postępuj, dopóki formy nie uzupełnisz do wielkości, jakąś mieć zamierzył, przestrzegając, abyś nigdy jednej powłoki gliny nie dawał na drugą, póki poprzednia nie wyschnie należycie. Umieścisz potem tę formę między opisanemi wyżej deskami i przy pomocy chłopca obracającego obtoczysz ją jak zechcesz żelazkami do tej roboty zdatnemi, a płatkiem zmaczanym w wodzie wyrównasz.<br></div></td></tr>
<tr><td class="diff-marker" data-marker="−"></td><td style="color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Potem wziąwszy łoju, pokraj go drobno w naczyniu i wygnieć rękami, a przytwierdziwszy do równej deski dwa równe drewienka grubości jakiej zechcesz, nałóż pomiędzy nie łoju, rozpłaszcz go i wyrównaj drewnianym wałkiem, jak to robiłeś z woskiem wyżej, pomoczywszy wodą, aby się łój nie czepiał, i zaraz go nagle podejmiesz i formę nim obłożysz, a spojenia w około gorącem żelazkiem pozatapiasz. Znowu tak samo rozcieńczając część łoju, położysz go przy poprzednim, i tak postępować będziesz, dopóki nim formy nic okryjesz. Brzegowi dzwonu nadasz grubość według woli. Po nałeżytem ostudzeniu łoju, obtoczysz go żelazkami ostremi, a jeżeli chcesz przydać jakąś ozdobę na powierzchni dzwonu, z kwiatów lub napisów, wyryjesz je na łoju i cztery dziury trójkątne około szyi wyrobisz, aby lepiej dzwonił. Potem przesianej i starannie wygniecionej gliny nałożysz, a po jej wyschnięciu, znowu jej nadłożysz. Gdy ta zupełnie będzie suchą, przewrócisz formę na bok, i trącając lekko wyciągniesz drewno, a postawiwszy formę na powrót, dziurę u góry mięką gliną zapełnisz i wciśniesz w środek krzywe żelazo, na którem ma być zawieszone serce, tak, aby jego końce zewnątrz wystawały. Gdy ta glina wyschnie doprowadź ją do równości z resztą formy i pokryj łojem tak, iżby końce żelaza dostatecznie w nim tkwiły. Potem wykształcisz szyję i ucha, oraz ziew i wlew z góry, i gliną odziejesz. Gdy glina wszędzie trzykrotnie wyschnie, otocz ją żelaznemi obręczami tak gęsto, iżby między dwiema obręczami nie więcej, jak na szerokość dłoni odstępu pozostało; na te zaś obręcze dasz dwie gliniane powłoki. Skoro te wyschną, przewróć formę na bok i w glinie wewnętrznej wokoło i wgłąb zrób wielkie wydrążenie, iżby nie pozostała grubiej nad jednę stopę; gdyby bowiem forma pełną wewnątrz pozostała, nie możnaby jej łatwo podnieść dla wielkiego ciężaru, ani z powodu grubości dobrze wypalić.<br></div></td><td class="diff-marker" data-marker="+"></td><td style="color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Potem wziąwszy łoju, pokraj go drobno w naczyniu i wygnieć rękami, a przytwierdziwszy do równej deski dwa równe drewienka grubości jakiej zechcesz, nałóż pomiędzy nie łoju, rozpłaszcz go i wyrównaj drewnianym wałkiem, jak to robiłeś z woskiem wyżej, pomoczywszy wodą, aby się <ins style="font-weight: bold; text-decoration: none;">[[Łój|</ins>łój<ins style="font-weight: bold; text-decoration: none;">]] </ins>nie czepiał, i zaraz go nagle podejmiesz i formę nim obłożysz, a spojenia w około gorącem żelazkiem pozatapiasz. Znowu tak samo rozcieńczając część łoju, położysz go przy poprzednim, i tak postępować będziesz, dopóki nim formy nic okryjesz. Brzegowi dzwonu nadasz grubość według woli. Po nałeżytem ostudzeniu łoju, obtoczysz go żelazkami ostremi, a jeżeli chcesz przydać jakąś ozdobę na powierzchni dzwonu, z kwiatów lub napisów, wyryjesz je na łoju i cztery dziury trójkątne około szyi wyrobisz, aby lepiej dzwonił. Potem przesianej i starannie wygniecionej gliny nałożysz, a po jej wyschnięciu, znowu jej nadłożysz. Gdy ta zupełnie będzie suchą, przewrócisz formę na bok, i trącając lekko wyciągniesz drewno, a postawiwszy formę na powrót, dziurę u góry mięką gliną zapełnisz i wciśniesz w środek krzywe żelazo, na którem ma być zawieszone serce, tak, aby jego końce zewnątrz wystawały. Gdy ta glina wyschnie doprowadź ją do równości z resztą formy i pokryj łojem tak, iżby końce żelaza dostatecznie w nim tkwiły. Potem wykształcisz szyję i ucha, oraz ziew i wlew z góry, i gliną odziejesz. Gdy glina wszędzie trzykrotnie wyschnie, otocz ją żelaznemi obręczami tak gęsto, iżby między dwiema obręczami nie więcej, jak na szerokość dłoni odstępu pozostało; na te zaś obręcze dasz dwie gliniane powłoki. Skoro te wyschną, przewróć formę na bok i w glinie wewnętrznej wokoło i wgłąb zrób wielkie wydrążenie, iżby nie pozostała grubiej nad jednę stopę; gdyby bowiem forma pełną wewnątrz pozostała, nie możnaby jej łatwo podnieść dla wielkiego ciężaru, ani z powodu grubości dobrze wypalić.<br></div></td></tr>
<tr><td class="diff-marker" data-marker="−"></td><td style="color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Wykop następnie dół w miejscu, gdziebyś chciał tę formę wpuścić dla jej wypalenia, dając mu głębokość podług wysokości tejże wziętej z szerokości, i z kamieni na glinie zrób mocną podstawę nakształt fundamentu, na wysokość jednej stopy, na której stanie forma tak, iżby w pośrodku pozostał przestwór, niby droga na półtory stopy szeroka, gdzie ogień pod formą ma być założony. To zrobiwszy, utkwij pionowo cztery koły przy tejże podstawie, równo z ziemią wystające, i zaraz dół ziemią zapełnij. Zaraz też przysuniesz tę formę i ustawisz ją w pośrodku onych kołów równo, i z jednej strony zaczniesz z pod samej formy ziemię podbierać. Gdy się nachyli, podkopuj z drugiej strony, aż się znowu ku niej przechyli i tak dalej podkopuj z jednej i drugiej strony, aż forma na podstawie kamiennej równo osiędzie. Zaraz potem wyciągniesz koły, które na to tylko były utkwione, aby służyły do równego opuszczania formy, i wziąwszy kamieni wytrzymałych na płomień, zrób na glinie progi z obu stron owego przestworu podłużnego, któryś był zostawił w pośrodku podstawy, i w około wymuruj piec w odstępie połowy stopy od formy. Skoro murując dojdziesz do połowy formy, oczyść brzeg pieca, a w brzegu tejże formy z każdego boku zrób dziurę, przez którąby łój mógł wyciekać, i podstawiwszy naczynie podłóż ogień i drew suchych. Gdy po rozgrzaniu się formy łój wyciekać zacznie, muruj dalej piec, letni już u spodu, aż do wierzchu formy, a na górnym jego otworze połóż nakrywkę z gliny lub żelazną. Po zupełnem wycieczeniu łoju, zatkaj obiedwie dziury wygniecioną gliną w stosownej mierze, iżbyś brzegu dzwonu nie uszkodził, a około formy dokładaj drew obficiej, iżby przez cały dzień i następującą noc ognia nie zabrakło. Tymczasem weźmiesz garnek żelazny z dnem okrągłem, do tej jedynie roboty służący, którenby z każdej strony miał po dwa żelazne ucha albo, gdyby dzwon miał być bardzo wielki, dwa lub trzy garnki, i osmarujesz go zewnątrz i wewnątrz gliną dobrze wygniecioną, raz, drugi i trzeci, dopóki nie nabierze grubości na dwa palce, i postaw je naprzeciw siebie tak, aby pomiędzy nie przejść można, a pod nie podłóż ziemi zwyczajnej, i w około nawbijaj palików drewnianych, w dwóch zaś miejscach, a jeśli tego potrzeba w trzech, gdzie miechy mają być przystawione, osadzisz mocno dwa paliki, równej grubości, a między niemi zrobisz otwór naprzeciw otworu garnka, tak, iżby do niego wiatr mógł dochodzić, do każdego zaś otworu dodasz osobne żelaza cienkie i tak zgięte, aby na nich dysze miechów stale spoczywały. Następnie z kamieni na glinie wymurujesz w około piec nad tymże garnkiem na półtory stopy wysoki, wewnątrz go równo gliną wy lepisz, i nałożysz węgli rozżarzonych. Gdy podobnież postąpisz z każdym garnkiem, przystaw miechy wraz z przyrządami na których mocno wspierać się winny i do każdego otworu, równie jak do każdego miecha przeznacz po dwóch silnych ludzi. Gdy już garnki wewnątrz dobrze się rozpalą, przytnij dla każdego dwa drewna dębowe, grube i suche, i tak je przysposób, aby dno wewnątrz zapełnić mogły, a między niemi zostawisz otwór, przez któryby do nich wlewać można; na tych dwóch drewnach umieść inne tejże miary: w obwodzie zaś z takiegoż drzewa ustaw jakby słupki, ponad brzeg pieca z tamtych drewien wystające.<br></div></td><td class="diff-marker" data-marker="+"></td><td style="color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Wykop następnie dół w miejscu, gdziebyś chciał tę formę wpuścić dla jej wypalenia, dając mu głębokość podług wysokości tejże wziętej z szerokości, i z kamieni na glinie zrób mocną podstawę nakształt fundamentu, na wysokość jednej stopy, na której stanie forma tak, iżby w pośrodku pozostał przestwór, niby droga na półtory stopy szeroka, gdzie ogień pod formą ma być założony. To zrobiwszy, utkwij pionowo cztery koły przy tejże podstawie, równo z ziemią wystające, i zaraz dół ziemią zapełnij. Zaraz też przysuniesz tę formę i ustawisz ją w pośrodku onych kołów równo, i z jednej strony zaczniesz z pod samej formy ziemię podbierać. Gdy się nachyli, podkopuj z drugiej strony, aż się znowu ku niej przechyli i tak dalej podkopuj z jednej i drugiej strony, aż forma na podstawie kamiennej równo osiędzie. Zaraz potem wyciągniesz koły, które na to tylko były utkwione, aby służyły do równego opuszczania formy, i wziąwszy kamieni wytrzymałych na płomień, zrób na glinie progi z obu stron owego przestworu podłużnego, któryś był zostawił w pośrodku podstawy, i w około wymuruj piec w odstępie połowy stopy od formy. Skoro murując dojdziesz do połowy formy, oczyść brzeg pieca, a w brzegu tejże formy z każdego boku zrób dziurę, przez którąby <ins style="font-weight: bold; text-decoration: none;">[[Łój|</ins>łój<ins style="font-weight: bold; text-decoration: none;">]] </ins>mógł wyciekać, i podstawiwszy naczynie podłóż ogień i drew suchych. Gdy po rozgrzaniu się formy <ins style="font-weight: bold; text-decoration: none;">[[Łój|</ins>łój<ins style="font-weight: bold; text-decoration: none;">]] </ins>wyciekać zacznie, muruj dalej piec, letni już u spodu, aż do wierzchu formy, a na górnym jego otworze połóż nakrywkę z gliny lub żelazną. Po zupełnem wycieczeniu łoju, zatkaj obiedwie dziury wygniecioną gliną w stosownej mierze, iżbyś brzegu dzwonu nie uszkodził, a około formy dokładaj drew obficiej, iżby przez cały dzień i następującą noc ognia nie zabrakło. Tymczasem weźmiesz garnek żelazny z dnem okrągłem, do tej jedynie roboty służący, którenby z każdej strony miał po dwa żelazne ucha albo, gdyby dzwon miał być bardzo wielki, dwa lub trzy garnki, i osmarujesz go zewnątrz i wewnątrz gliną dobrze wygniecioną, raz, drugi i trzeci, dopóki nie nabierze grubości na dwa palce, i postaw je naprzeciw siebie tak, aby pomiędzy nie przejść można, a pod nie podłóż ziemi zwyczajnej, i w około nawbijaj palików drewnianych, w dwóch zaś miejscach, a jeśli tego potrzeba w trzech, gdzie miechy mają być przystawione, osadzisz mocno dwa paliki, równej grubości, a między niemi zrobisz otwór naprzeciw otworu garnka, tak, iżby do niego wiatr mógł dochodzić, do każdego zaś otworu dodasz osobne żelaza cienkie i tak zgięte, aby na nich dysze miechów stale spoczywały. Następnie z kamieni na glinie wymurujesz w około piec nad tymże garnkiem na półtory stopy wysoki, wewnątrz go równo gliną wy lepisz, i nałożysz węgli rozżarzonych. Gdy podobnież postąpisz z każdym garnkiem, przystaw miechy wraz z przyrządami na których mocno wspierać się winny i do każdego otworu, równie jak do każdego miecha przeznacz po dwóch silnych ludzi. Gdy już garnki wewnątrz dobrze się rozpalą, przytnij dla każdego dwa drewna dębowe, grube i suche, i tak je przysposób, aby dno wewnątrz zapełnić mogły, a między niemi zostawisz otwór, przez któryby do nich wlewać można; na tych dwóch drewnach umieść inne tejże miary: w obwodzie zaś z takiegoż drzewa ustaw jakby słupki, ponad brzeg pieca z tamtych drewien wystające.<br></div></td></tr>
<tr><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Po dokonaniu tego, zważ cały spiż, jaki masz, albo cztery części miedzi, a piątą cyny, i rozdziel na każdy garnek według jego objętości, część odpowiednią. Potem udawszy się do pieca formy, podnieś górną nakrywe i zobacz co się tam dzieje. Jeżeli znajdziesz wewnątrz zupełne rozżarzenie, zwróć się ku garnkom i nałóż najprzód grubych węgli. Potem porządkiem nakładaj miedzi bez cyny, przerzucając węglami, których na wierzch nałóż obficie, a dodawszy zarzewia, każ dymać miechami zrazu miernie, a potem coraz bardziej. Gdy ujrzysz wznoszący się płomień zielony, już miedź topić się zaczyna, zaraz też nałożywszy obficie węgli, zwróć się do pieca formy i zacznij z góry kleszczami długiemi rozbierać kamienie i na bok odrzucać. Taka robota i w tem miejscu, nie leniwych lecz zwinnych i gorliwych wymaga robotników, aby przez nieostrożność którego z nich albo forma nie została rozbitą, albo jeden drugiemu nie stanął na zawadzie, lub go nie trącił i do gniewu nic pobudził, czego nadewszystko strzedz się potrzeba. Rozrzuciwszy kamienie i ogień w zupełności, na nowo śpiesznie nałożysz ziemi, aby cały dół około formy był nią zapełniony, i niech będą w pogotowiu ludzie z tępemi drewnami, coby obchodząc w około miernie ją ubijali i mocno deptali nogami, aby nałożona ziemia ściskała formę, iżby ta, gdy ciężar spiżu do niej się dostanie, żadnemu pęknięciu uledz nie mogła.<br></div></td><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Po dokonaniu tego, zważ cały spiż, jaki masz, albo cztery części miedzi, a piątą cyny, i rozdziel na każdy garnek według jego objętości, część odpowiednią. Potem udawszy się do pieca formy, podnieś górną nakrywe i zobacz co się tam dzieje. Jeżeli znajdziesz wewnątrz zupełne rozżarzenie, zwróć się ku garnkom i nałóż najprzód grubych węgli. Potem porządkiem nakładaj miedzi bez cyny, przerzucając węglami, których na wierzch nałóż obficie, a dodawszy zarzewia, każ dymać miechami zrazu miernie, a potem coraz bardziej. Gdy ujrzysz wznoszący się płomień zielony, już miedź topić się zaczyna, zaraz też nałożywszy obficie węgli, zwróć się do pieca formy i zacznij z góry kleszczami długiemi rozbierać kamienie i na bok odrzucać. Taka robota i w tem miejscu, nie leniwych lecz zwinnych i gorliwych wymaga robotników, aby przez nieostrożność którego z nich albo forma nie została rozbitą, albo jeden drugiemu nie stanął na zawadzie, lub go nie trącił i do gniewu nic pobudził, czego nadewszystko strzedz się potrzeba. Rozrzuciwszy kamienie i ogień w zupełności, na nowo śpiesznie nałożysz ziemi, aby cały dół około formy był nią zapełniony, i niech będą w pogotowiu ludzie z tępemi drewnami, coby obchodząc w około miernie ją ubijali i mocno deptali nogami, aby nałożona ziemia ściskała formę, iżby ta, gdy ciężar spiżu do niej się dostanie, żadnemu pęknięciu uledz nie mogła.<br></div></td></tr>
<tr><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Po napełnieniu dołu w taki sposób aż do wierzchu, pośpiesz do garnków i długiem, wysuszonem drewnem poruszaj miedź, a gdy zobaczysz, iż się zupełnie roztopiła, włóż cynę i znowu pilnie poruszaj, iżby się dobrze zmieszała: a rozebrawszy piec w około, przesuń dwa drągi mocne i długie przez ucha garnka, każ ludziom silnym i z robotą taką obeznanym podnieść go z wszelką ostrożnością i donieść do formy, a po rozrzuceniu węgli i odgarnięciu popiołu, przyłożywszy płatek cedzidłowy, każ wolno nalewać. Podczas tego zbliż ucho ku wlewowi formy, i słuchem starannie badaj, co się tam wewnątrz dzieje; a gdy posłyszysz jakoby lekki odgłos grzmotu, powiedz, aby się nieco wstrzymano i znowu dalej nalewano; a tak chwilami przerywając i znowu nalewając, ułatwisz równe osiadanie spiżu, dopóki się garnek nie wypróżni. Po odstawieniu tego, zaraz drugi przynieść należy i na temże miejscu postawić, a postąpić z nim podobnie jak z pierwszym, i tak samo z trzecim, aż się we wlewie spiż pokaże. Zaraz jednakże nie należy garnka odstawiać, lecz go przez jakiś czas na miejscu zatrzymać, aby, gdy spiż opadnie, znowu go dolać można. Gdybyś zechciał ten mozoł przenoszenia i niejednostajnego nalewania uchylić, nabądź jak największy garnek, któryby miał dno równe, i zrób w nim otwór jeden w boku przy dnie i oblep go gliną wewnątrz i zewnątrz, jak wyżej. Co zrobiwszy ustaw go przy formie nie dalej, jak na pięć stóp odległości, obij w około kołkami i roznieć ogień węglany. Gdy się rozżarzy, dziurę ku formie zwróconą zatkaj gliną, i osadź przy niej cztery drewna oraz kołki poniżej, a w około wystaw piec, jak się wyżej powiedziało. Potem nałożywszy miedzi z węglami i zarzewiem, i przystawiwszy miechy trzema rzędami, każ mocno dymać. Tymczasem przysposób drewno suche takiej długości, aby mogło dosięgać, od dziury w garnku, aż do wlewu formy, które niech ma znaczne wyżłobienie. To gdy zewsząd gliną oblepisz, a najwięcej od wierzchu, wkopiesz je tak, aby równo z ziemią leżało, lecz przy garnku nieco wyżej, i przykryjesz węglami rozżarzonemi. Niezwłocznie włożysz cynę, a poruszywszy miedź jak wyżej, zakrzywionem żelazem, mocno osadzonem w drewno, otwórz dziurę i przy pomocy ludzi trzymających dwa cedzidłowe płatki tkaniny, dozwól płynąć metalowi niekiedy jednak przerywając, jak wyżej. Gdy zaś napełni się forma, a w garnku jeszcze coś ze spiżu pozostanie, połóż bryłę gliny u górnego końcu grubego drewna, i mocno ją wtłaczaj, abyś dziurę zatkał. Każdym z tychże sposobów odlewania, mogą być także mniejsze dzwony odlewane, a stosownie do ich wielkości, należy garnków dobierać.<br></div></td><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Po napełnieniu dołu w taki sposób aż do wierzchu, pośpiesz do garnków i długiem, wysuszonem drewnem poruszaj miedź, a gdy zobaczysz, iż się zupełnie roztopiła, włóż cynę i znowu pilnie poruszaj, iżby się dobrze zmieszała: a rozebrawszy piec w około, przesuń dwa drągi mocne i długie przez ucha garnka, każ ludziom silnym i z robotą taką obeznanym podnieść go z wszelką ostrożnością i donieść do formy, a po rozrzuceniu węgli i odgarnięciu popiołu, przyłożywszy płatek cedzidłowy, każ wolno nalewać. Podczas tego zbliż ucho ku wlewowi formy, i słuchem starannie badaj, co się tam wewnątrz dzieje; a gdy posłyszysz jakoby lekki odgłos grzmotu, powiedz, aby się nieco wstrzymano i znowu dalej nalewano; a tak chwilami przerywając i znowu nalewając, ułatwisz równe osiadanie spiżu, dopóki się garnek nie wypróżni. Po odstawieniu tego, zaraz drugi przynieść należy i na temże miejscu postawić, a postąpić z nim podobnie jak z pierwszym, i tak samo z trzecim, aż się we wlewie spiż pokaże. Zaraz jednakże nie należy garnka odstawiać, lecz go przez jakiś czas na miejscu zatrzymać, aby, gdy spiż opadnie, znowu go dolać można. Gdybyś zechciał ten mozoł przenoszenia i niejednostajnego nalewania uchylić, nabądź jak największy garnek, któryby miał dno równe, i zrób w nim otwór jeden w boku przy dnie i oblep go gliną wewnątrz i zewnątrz, jak wyżej. Co zrobiwszy ustaw go przy formie nie dalej, jak na pięć stóp odległości, obij w około kołkami i roznieć ogień węglany. Gdy się rozżarzy, dziurę ku formie zwróconą zatkaj gliną, i osadź przy niej cztery drewna oraz kołki poniżej, a w około wystaw piec, jak się wyżej powiedziało. Potem nałożywszy miedzi z węglami i zarzewiem, i przystawiwszy miechy trzema rzędami, każ mocno dymać. Tymczasem przysposób drewno suche takiej długości, aby mogło dosięgać, od dziury w garnku, aż do wlewu formy, które niech ma znaczne wyżłobienie. To gdy zewsząd gliną oblepisz, a najwięcej od wierzchu, wkopiesz je tak, aby równo z ziemią leżało, lecz przy garnku nieco wyżej, i przykryjesz węglami rozżarzonemi. Niezwłocznie włożysz cynę, a poruszywszy miedź jak wyżej, zakrzywionem żelazem, mocno osadzonem w drewno, otwórz dziurę i przy pomocy ludzi trzymających dwa cedzidłowe płatki tkaniny, dozwól płynąć metalowi niekiedy jednak przerywając, jak wyżej. Gdy zaś napełni się forma, a w garnku jeszcze coś ze spiżu pozostanie, połóż bryłę gliny u górnego końcu grubego drewna, i mocno ją wtłaczaj, abyś dziurę zatkał. Każdym z tychże sposobów odlewania, mogą być także mniejsze dzwony odlewane, a stosownie do ich wielkości, należy garnków dobierać.<br></div></td></tr>
</table>Sauronhttps://almanach.historyczny.org/wiki/?title=O_Sztukach_Rozmaitych_Ksi%C4%85g_Troje/Ksi%C4%99ga_III&diff=1150&oldid=prevSauron o 15:11, 24 wrz 20092009-09-24T15:11:41Z<p></p>
<table style="background-color: #fff; color: #202122;" data-mw="interface">
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<tr class="diff-title" lang="pl">
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #202122; text-align: center;">← poprzednia wersja</td>
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #202122; text-align: center;">Wersja z 16:11, 24 wrz 2009</td>
</tr><tr><td colspan="2" class="diff-lineno" id="mw-diff-left-l1">Linia 1:</td>
<td colspan="2" class="diff-lineno">Linia 1:</td></tr>
<tr><td class="diff-marker" data-marker="−"></td><td style="color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>{{NawigacjaG|<del style="font-weight: bold; text-decoration: none;">0_Sztukach_Rozmaitych_Ksiąg_Troje</del>|[[<del style="font-weight: bold; text-decoration: none;">0_Sztukach_Rozmaitych_Ksiąg_Troje</del>/Księga_II|Księga II]]|[[<del style="font-weight: bold; text-decoration: none;">0_Sztukach_Rozmaitych_Ksiąg_Troje</del>/Objaśnienia|Objaśnienia]]}}</div></td><td class="diff-marker" data-marker="+"></td><td style="color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>{{NawigacjaG|<ins style="font-weight: bold; text-decoration: none;">O_Sztukach_Rozmaitych_Ksiąg_Troje</ins>|[[<ins style="font-weight: bold; text-decoration: none;">O_Sztukach_Rozmaitych_Ksiąg_Troje</ins>/Księga_II|Księga II]]|[[<ins style="font-weight: bold; text-decoration: none;">O_Sztukach_Rozmaitych_Ksiąg_Troje</ins>/Objaśnienia|Objaśnienia]]}}</div></td></tr>
<tr><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>= KSIĘGA TRZECIA. =</div></td><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>= KSIĘGA TRZECIA. =</div></td></tr>
<tr><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><br/></td><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><br/></td></tr>
<tr><td colspan="2" class="diff-lineno" id="mw-diff-left-l144">Linia 144:</td>
<td colspan="2" class="diff-lineno">Linia 144:</td></tr>
<tr><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div> Gdybyś chciał zrobić kielich większy, cztery, sześć lub dziesięć grzywien ważący, najprzód w ogniu wypróbujesz i oczyścisz wszystko srebro, potem podzielisz je jak poprzednio. Weź następnie dwie żelazne płyty równej długości i szerokości na jednę piędź, a grubości źdźbła, równo wykute, lite i pilnikiem starannie wyrównane; między nie umieścisz pasek żelazny równo odkuty i miernej grubości, który zwiniesz w okrąg tak obszerny, jak ci się zdawać będzie, iż go wypełnisz tem srebrem, które weń wlać zamierzasz. Zwijając pasek nie łącz jego końców, lecz zostaw mierny odstęp, aby pozostał otwór, przez którybyś mógł wlewać. To kółko złożysz między dwie płyty wspomnione równo, w ten sposób, aby jego końce nieco z nich wystawały, i ściśniesz je trzema mocnemi żelaznemi spinkami w trzech miejscach, to jest u dołu i z obu stron otworu; tak oblepisz je rozrobioną gliną w około paska między płytami i około otworu obficie. Gdy ta forma wyschnie, rozgrzejesz ją i wlejesz w nią roztopione srebro. Każde srebro lub złoto takim sposobem odlane, byleby nie zaszło co z wielkiego zaniedbania, jest zawsze lite do wyrobienia z niego cobądź zechcesz. Okręgi stosownie do ulanej wielkości rozmierzysz, kreśląc większe i mniejsze, odlane zaś srebro, gdy wykujesz jak poprzednio, i nadasz mu kształt kubka, napełnij woskiem, i kuj na wypukłość granie równe lub zaokrąglone, któreby go otaczały nakształt łyżek, a każda z tych robót wielkiej ozdoby kielichowi dodaje. Jeżeli te granie chcesz przystroić nijellą, miej to na uwadze, aby srebro grubsze było i tak wyrabiaj, aby jedna grań była wyzłoconą a druga nijellą ozdobiona, które zawsze równe sobie być powinny. Gdy je wykujesz, opiłuj równo i wygładź te, na których nijellę dać zamierzasz, nakreśl liściankę grecką i wyryj je grubiej, pola zaś wyryjesz w drobne kółka i cieniej, a następnie przysposobisz nijeli tym sposobem.</div></td><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div> Gdybyś chciał zrobić kielich większy, cztery, sześć lub dziesięć grzywien ważący, najprzód w ogniu wypróbujesz i oczyścisz wszystko srebro, potem podzielisz je jak poprzednio. Weź następnie dwie żelazne płyty równej długości i szerokości na jednę piędź, a grubości źdźbła, równo wykute, lite i pilnikiem starannie wyrównane; między nie umieścisz pasek żelazny równo odkuty i miernej grubości, który zwiniesz w okrąg tak obszerny, jak ci się zdawać będzie, iż go wypełnisz tem srebrem, które weń wlać zamierzasz. Zwijając pasek nie łącz jego końców, lecz zostaw mierny odstęp, aby pozostał otwór, przez którybyś mógł wlewać. To kółko złożysz między dwie płyty wspomnione równo, w ten sposób, aby jego końce nieco z nich wystawały, i ściśniesz je trzema mocnemi żelaznemi spinkami w trzech miejscach, to jest u dołu i z obu stron otworu; tak oblepisz je rozrobioną gliną w około paska między płytami i około otworu obficie. Gdy ta forma wyschnie, rozgrzejesz ją i wlejesz w nią roztopione srebro. Każde srebro lub złoto takim sposobem odlane, byleby nie zaszło co z wielkiego zaniedbania, jest zawsze lite do wyrobienia z niego cobądź zechcesz. Okręgi stosownie do ulanej wielkości rozmierzysz, kreśląc większe i mniejsze, odlane zaś srebro, gdy wykujesz jak poprzednio, i nadasz mu kształt kubka, napełnij woskiem, i kuj na wypukłość granie równe lub zaokrąglone, któreby go otaczały nakształt łyżek, a każda z tych robót wielkiej ozdoby kielichowi dodaje. Jeżeli te granie chcesz przystroić nijellą, miej to na uwadze, aby srebro grubsze było i tak wyrabiaj, aby jedna grań była wyzłoconą a druga nijellą ozdobiona, które zawsze równe sobie być powinny. Gdy je wykujesz, opiłuj równo i wygładź te, na których nijellę dać zamierzasz, nakreśl liściankę grecką i wyryj je grubiej, pola zaś wyryjesz w drobne kółka i cieniej, a następnie przysposobisz nijeli tym sposobem.</div></td></tr>
<tr><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><br/></td><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><br/></td></tr>
<tr><td class="diff-marker" data-marker="−"></td><td style="color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>=== XXVIII. <del style="font-weight: bold; text-decoration: none;">0 </del>nijelli. ===</div></td><td class="diff-marker" data-marker="+"></td><td style="color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>=== XXVIII. <ins style="font-weight: bold; text-decoration: none;">O </ins>nijelli. ===</div></td></tr>
<tr><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>''(De nigello).''</div></td><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>''(De nigello).''</div></td></tr>
<tr><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><br/></td><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><br/></td></tr>
<tr><td colspan="2" class="diff-lineno" id="mw-diff-left-l502">Linia 502:</td>
<td colspan="2" class="diff-lineno">Linia 502:</td></tr>
<tr><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>'''KONIEC KSIĘGI TRZECIEJ.'''</div></td><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>'''KONIEC KSIĘGI TRZECIEJ.'''</div></td></tr>
<tr><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><br/></td><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><br/></td></tr>
<tr><td class="diff-marker" data-marker="−"></td><td style="color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>{{Nawigacja|<del style="font-weight: bold; text-decoration: none;">0_Sztukach_Rozmaitych_Ksiąg_Troje</del>|[[<del style="font-weight: bold; text-decoration: none;">0_Sztukach_Rozmaitych_Ksiąg_Troje</del>/Księga_II|Księga II]]|[[<del style="font-weight: bold; text-decoration: none;">0_Sztukach_Rozmaitych_Ksiąg_Troje</del>/Objaśnienia|Objaśnienia]]}}</div></td><td class="diff-marker" data-marker="+"></td><td style="color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>{{Nawigacja|<ins style="font-weight: bold; text-decoration: none;">O_Sztukach_Rozmaitych_Ksiąg_Troje</ins>|[[<ins style="font-weight: bold; text-decoration: none;">O_Sztukach_Rozmaitych_Ksiąg_Troje</ins>/Księga_II|Księga II]]|[[<ins style="font-weight: bold; text-decoration: none;">O_Sztukach_Rozmaitych_Ksiąg_Troje</ins>/Objaśnienia|Objaśnienia]]}}</div></td></tr>
<tr><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><br></div></td><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><br></div></td></tr>
<tr><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Kategoria:Książki]]</div></td><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Kategoria:Książki]]</div></td></tr>
<tr><td class="diff-marker" data-marker="−"></td><td style="color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Kategoria:<del style="font-weight: bold; text-decoration: none;">0 </del>Sztukach Rozmaitych Ksiąg Troje]]</div></td><td class="diff-marker" data-marker="+"></td><td style="color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Kategoria:<ins style="font-weight: bold; text-decoration: none;">O </ins>Sztukach Rozmaitych Ksiąg Troje]]</div></td></tr>
</table>Sauronhttps://almanach.historyczny.org/wiki/?title=O_Sztukach_Rozmaitych_Ksi%C4%85g_Troje/Ksi%C4%99ga_III&diff=1134&oldid=prevSauron: stronę 0 Sztukach Rozmaitych Ksiąg Troje/Księga III przeniósł do O Sztukach Rozmaitych Ksiąg Troje/Księga III2009-09-24T15:05:43Z<p>stronę <a href="/wiki/?title=0_Sztukach_Rozmaitych_Ksi%C4%85g_Troje/Ksi%C4%99ga_III&action=edit&redlink=1" class="new" title="0 Sztukach Rozmaitych Ksiąg Troje/Księga III (strona nie istnieje)">0 Sztukach Rozmaitych Ksiąg Troje/Księga III</a> przeniósł do <a href="/wiki/O_Sztukach_Rozmaitych_Ksi%C4%85g_Troje/Ksi%C4%99ga_III" title="O Sztukach Rozmaitych Ksiąg Troje/Księga III">O Sztukach Rozmaitych Ksiąg Troje/Księga III</a></p>
<table style="background-color: #fff; color: #202122;" data-mw="interface">
<tr class="diff-title" lang="pl">
<td colspan="1" style="background-color: #fff; color: #202122; text-align: center;">← poprzednia wersja</td>
<td colspan="1" style="background-color: #fff; color: #202122; text-align: center;">Wersja z 16:05, 24 wrz 2009</td>
</tr><tr><td colspan="2" class="diff-notice" lang="pl"><div class="mw-diff-empty">(Brak różnic)</div>
</td></tr></table>Sauronhttps://almanach.historyczny.org/wiki/?title=O_Sztukach_Rozmaitych_Ksi%C4%85g_Troje/Ksi%C4%99ga_III&diff=1069&oldid=prevSauron o 13:59, 21 wrz 20092009-09-21T13:59:49Z<p></p>
<table style="background-color: #fff; color: #202122;" data-mw="interface">
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<tr class="diff-title" lang="pl">
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #202122; text-align: center;">← poprzednia wersja</td>
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #202122; text-align: center;">Wersja z 14:59, 21 wrz 2009</td>
</tr><tr><td colspan="2" class="diff-lineno" id="mw-diff-left-l1">Linia 1:</td>
<td colspan="2" class="diff-lineno">Linia 1:</td></tr>
<tr><td class="diff-marker" data-marker="−"></td><td style="color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>{{NawigacjaG|0_Sztukach_Rozmaitych_Ksiąg_Troje|[[0_Sztukach_Rozmaitych_Ksiąg_Troje/Księga_II|Księga II]]|}}</div></td><td class="diff-marker" data-marker="+"></td><td style="color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>{{NawigacjaG|0_Sztukach_Rozmaitych_Ksiąg_Troje|[[0_Sztukach_Rozmaitych_Ksiąg_Troje/Księga_II|Księga II]]|<ins style="font-weight: bold; text-decoration: none;">[[0_Sztukach_Rozmaitych_Ksiąg_Troje/Objaśnienia|Objaśnienia]]</ins>}}</div></td></tr>
<tr><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>= KSIĘGA TRZECIA. =</div></td><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>= KSIĘGA TRZECIA. =</div></td></tr>
<tr><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><br/></td><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><br/></td></tr>
<tr><td colspan="2" class="diff-lineno" id="mw-diff-left-l502">Linia 502:</td>
<td colspan="2" class="diff-lineno">Linia 502:</td></tr>
<tr><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>'''KONIEC KSIĘGI TRZECIEJ.'''</div></td><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>'''KONIEC KSIĘGI TRZECIEJ.'''</div></td></tr>
<tr><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><br/></td><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><br/></td></tr>
<tr><td class="diff-marker" data-marker="−"></td><td style="color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>{{Nawigacja|0_Sztukach_Rozmaitych_Ksiąg_Troje|[[0_Sztukach_Rozmaitych_Ksiąg_Troje/Księga_II|Księga II]]|}}</div></td><td class="diff-marker" data-marker="+"></td><td style="color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>{{Nawigacja|0_Sztukach_Rozmaitych_Ksiąg_Troje|[[0_Sztukach_Rozmaitych_Ksiąg_Troje/Księga_II|Księga II]]|<ins style="font-weight: bold; text-decoration: none;">[[0_Sztukach_Rozmaitych_Ksiąg_Troje/Objaśnienia|Objaśnienia]]</ins>}}</div></td></tr>
<tr><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><br></div></td><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><br></div></td></tr>
<tr><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Kategoria:Książki]]</div></td><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Kategoria:Książki]]</div></td></tr>
<tr><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Kategoria:0 Sztukach Rozmaitych Ksiąg Troje]]</div></td><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Kategoria:0 Sztukach Rozmaitych Ksiąg Troje]]</div></td></tr>
</table>Sauronhttps://almanach.historyczny.org/wiki/?title=O_Sztukach_Rozmaitych_Ksi%C4%85g_Troje/Ksi%C4%99ga_III&diff=1060&oldid=prevSauron: /* XCIV. O szlifowaniu drogich kamieni. */2009-09-21T13:40:12Z<p><span dir="auto"><span class="autocomment">XCIV. O szlifowaniu drogich kamieni.</span></span></p>
<table style="background-color: #fff; color: #202122;" data-mw="interface">
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<tr class="diff-title" lang="pl">
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #202122; text-align: center;">← poprzednia wersja</td>
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #202122; text-align: center;">Wersja z 14:40, 21 wrz 2009</td>
</tr><tr><td colspan="2" class="diff-lineno" id="mw-diff-left-l495">Linia 495:</td>
<td colspan="2" class="diff-lineno">Linia 495:</td></tr>
<tr><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div> Kryształ, to jest wodę w lód stwardniałą, a lód po wielu latach stwardniały w kamień, tym sposobem się piłuje i szlifuje. Weź przyprawy zwanej kitem, o której się wyżej mówiło i przystawiwszy ją do ognia aby się roztopiła, przyklej na niej kryształ do długiego drewna, takiejże jak on grubości. Gdy to ostygnie, trzej obiema rękami na twardym kamieniu piaskowym, dodając wody, dopóki nie nabierze kształtu, jaki mu nadać zechcesz; potem na drugim kamieniu tegoż rodzaju, lecz mielszym i równiejszym, trzej aż się zupełnie wyrówna. Wziąwszy następnie płytę ołowianą równą nałóż na nią dachówczyny zwilżonej, której ze śliną natrzesz na twardej osełce, i nią poleruj powierzchnię tegoż kryształu, aż nabędzie połysku. Nareszcie na rzemyku kozłowym, nieczernionym, i niestłuszczonym, lecz tylko wyciągniętym na drewnie i przybitym ćwiekami, nałóż utartej już ze śliną dachówczyny i starannie trzej, dopóki zupełnego blasku nie nabierze. Gdybyś na krysztale chciał rytować, weź kozła dwuletniego lub trzechletniego i związawszy mu nogi, zrób nacięcie między piersiami a brzuchem, w miejscu serca, i włóż tam kryształ, iżby w jego krwi leżał, aż się rozgrzeje. Ten zaraz wyjąwszy, rytuj na nim co zechcesz, dopóki trwa jego ciepło, a gdy zacznie stygnąć i twardnieć, włóż znowu w krew kozła, a po rozgrzaniu znów wyjmij i rytuj, i tak powtarzaj, aż rzeźbę uzupełnisz; ostatecznie zaś rozgrzawszy i wyjąwszy, wełnianym płatkiem wytrzej, aby mu tąż samą krwią blask nadać. Gdybyś z kryształu chciał wyrobić guzy, jakieby się do pastorałów biskupich lub świeczników wprawić mogły, w ten sposób je przedziurawisz: przysposób sobie dwa młotki na grubość małego palca, a blisko na piędź długie, i z obu stron bardzo ścieńczone i dobrze ostalone. Mając więc robić guzik, wytnij w drewnie dołek, tak, aby do polowy można go weń wpuścić i przytwierdź go woskiem, aby tkwił w temże drewnie; wziąwszy jeden z tych młoteczków, uderzaj nim lekko w środek guzika w jedno miejsce, dopóki nie zrobisz małej dziurki, a tak w środek uderzając a ostrożnie w około okruszając, powiększysz wydrążenie. Gdy zaś tak dalej postępując, dojdziesz do polowy guzika, odwróć go i z drugiej strony rób toż samo. Po przedziurawieniu guzika, wykuj miedź obło na długość stopy tak, aby przez dziurę przejść mogła, a wziąwszy ostrego piasku z wodą, wpuszczaj do dziury i tą miedzią piłuj. Skoro otwór nieco rozszerzysz, wykuj inny kawałek miedzi grubiej, którym podobnież będziesz piłował; a jeśli się okaże potrzeba, użyjesz i trzeci raz miedzi grubszej. Gdy zaś według życzenia dziurę rozprzestrzenisz, nakrusz kamienia piaskowego miałko, i tego nałożywszy wycieraj znowu miedzią, aż się wygładzi. Potem weź ołowiu podobnież obłego i za pomocą miału dachowczanego ze śliną, wypoleruj dziurę wewnątrz, a sam guzik jak poprzednio, zewnątrz. Kryształ najczystszy, najokrąglej obrobiony i wypolerowany, a wodą lub śliną zwilżony i na jasność słońca wystawiony, przez podłożenie folgi, którą powabą zowią, tak iżby się od niej blask odbijał, nabiera ognia migającego. Gdybyś chciał przeciąć kryształ, wbij w ławkę cztery kołki drewniane, i między niemi kryształ mocno osadź, któreto kołki tak mają stać, iżby dwa z nich wyżej, a dwa niżej tak ściśle z sobą były zetknięte, iżby pila między niemi zaledwie ciągnioną być mogła, a nie mogła się przechylać na żadną stronę; wpuściwszy więc piłę żelazną i rzucając na nią ostrego piasku z wodą, postaw dwóch ludzi do jej ciągnienia, i którzyby piasku z wodą bez przerwy z góry dodawali. To ma się tak długo odbywać, dopóki kryształ nie zostanie przerżniętym na dwie części, które wyszlifujesz i wypolerujesz, jak wyżej. Takim sposobem przerzynają się, szlifują i polerują oniks i beryl, szmaragd, jaspiz i kalcedon, i inne drogie kamienic. Robi się też z okruszyn kryształu jak najmielszy proszek, który zmieszany z wodą kładzie się na równe drewno lipiny, a na nim szlifują się też kamienie i polerują. Hijacynt, który jest twardszym, takim się sposobem poleruje. Jest kamień zwany szmirglem, który rozdrobniony, aż do miałkości piasku, nakłada się na płytę miedzianą, równą, i dodaje się wody, a trąc na nim hijacynt, kształt mu się nadaje. Opłuczyny z tego ściekające należy pilnie zbierać w czystą miednicę, a gdy się przez noc podstoją, nazajutrz wodę zupełnie się odlewa, a pyłek się wysusza, który potem na równej lipowej płycie, śliną zwilżony rozciąga się, a na nim hijacynt się poleruje. Kamienie też ze szkła, takimże sposobem jak kryształ szlifują się i polerują.</div></td><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div> Kryształ, to jest wodę w lód stwardniałą, a lód po wielu latach stwardniały w kamień, tym sposobem się piłuje i szlifuje. Weź przyprawy zwanej kitem, o której się wyżej mówiło i przystawiwszy ją do ognia aby się roztopiła, przyklej na niej kryształ do długiego drewna, takiejże jak on grubości. Gdy to ostygnie, trzej obiema rękami na twardym kamieniu piaskowym, dodając wody, dopóki nie nabierze kształtu, jaki mu nadać zechcesz; potem na drugim kamieniu tegoż rodzaju, lecz mielszym i równiejszym, trzej aż się zupełnie wyrówna. Wziąwszy następnie płytę ołowianą równą nałóż na nią dachówczyny zwilżonej, której ze śliną natrzesz na twardej osełce, i nią poleruj powierzchnię tegoż kryształu, aż nabędzie połysku. Nareszcie na rzemyku kozłowym, nieczernionym, i niestłuszczonym, lecz tylko wyciągniętym na drewnie i przybitym ćwiekami, nałóż utartej już ze śliną dachówczyny i starannie trzej, dopóki zupełnego blasku nie nabierze. Gdybyś na krysztale chciał rytować, weź kozła dwuletniego lub trzechletniego i związawszy mu nogi, zrób nacięcie między piersiami a brzuchem, w miejscu serca, i włóż tam kryształ, iżby w jego krwi leżał, aż się rozgrzeje. Ten zaraz wyjąwszy, rytuj na nim co zechcesz, dopóki trwa jego ciepło, a gdy zacznie stygnąć i twardnieć, włóż znowu w krew kozła, a po rozgrzaniu znów wyjmij i rytuj, i tak powtarzaj, aż rzeźbę uzupełnisz; ostatecznie zaś rozgrzawszy i wyjąwszy, wełnianym płatkiem wytrzej, aby mu tąż samą krwią blask nadać. Gdybyś z kryształu chciał wyrobić guzy, jakieby się do pastorałów biskupich lub świeczników wprawić mogły, w ten sposób je przedziurawisz: przysposób sobie dwa młotki na grubość małego palca, a blisko na piędź długie, i z obu stron bardzo ścieńczone i dobrze ostalone. Mając więc robić guzik, wytnij w drewnie dołek, tak, aby do polowy można go weń wpuścić i przytwierdź go woskiem, aby tkwił w temże drewnie; wziąwszy jeden z tych młoteczków, uderzaj nim lekko w środek guzika w jedno miejsce, dopóki nie zrobisz małej dziurki, a tak w środek uderzając a ostrożnie w około okruszając, powiększysz wydrążenie. Gdy zaś tak dalej postępując, dojdziesz do polowy guzika, odwróć go i z drugiej strony rób toż samo. Po przedziurawieniu guzika, wykuj miedź obło na długość stopy tak, aby przez dziurę przejść mogła, a wziąwszy ostrego piasku z wodą, wpuszczaj do dziury i tą miedzią piłuj. Skoro otwór nieco rozszerzysz, wykuj inny kawałek miedzi grubiej, którym podobnież będziesz piłował; a jeśli się okaże potrzeba, użyjesz i trzeci raz miedzi grubszej. Gdy zaś według życzenia dziurę rozprzestrzenisz, nakrusz kamienia piaskowego miałko, i tego nałożywszy wycieraj znowu miedzią, aż się wygładzi. Potem weź ołowiu podobnież obłego i za pomocą miału dachowczanego ze śliną, wypoleruj dziurę wewnątrz, a sam guzik jak poprzednio, zewnątrz. Kryształ najczystszy, najokrąglej obrobiony i wypolerowany, a wodą lub śliną zwilżony i na jasność słońca wystawiony, przez podłożenie folgi, którą powabą zowią, tak iżby się od niej blask odbijał, nabiera ognia migającego. Gdybyś chciał przeciąć kryształ, wbij w ławkę cztery kołki drewniane, i między niemi kryształ mocno osadź, któreto kołki tak mają stać, iżby dwa z nich wyżej, a dwa niżej tak ściśle z sobą były zetknięte, iżby pila między niemi zaledwie ciągnioną być mogła, a nie mogła się przechylać na żadną stronę; wpuściwszy więc piłę żelazną i rzucając na nią ostrego piasku z wodą, postaw dwóch ludzi do jej ciągnienia, i którzyby piasku z wodą bez przerwy z góry dodawali. To ma się tak długo odbywać, dopóki kryształ nie zostanie przerżniętym na dwie części, które wyszlifujesz i wypolerujesz, jak wyżej. Takim sposobem przerzynają się, szlifują i polerują oniks i beryl, szmaragd, jaspiz i kalcedon, i inne drogie kamienic. Robi się też z okruszyn kryształu jak najmielszy proszek, który zmieszany z wodą kładzie się na równe drewno lipiny, a na nim szlifują się też kamienie i polerują. Hijacynt, który jest twardszym, takim się sposobem poleruje. Jest kamień zwany szmirglem, który rozdrobniony, aż do miałkości piasku, nakłada się na płytę miedzianą, równą, i dodaje się wody, a trąc na nim hijacynt, kształt mu się nadaje. Opłuczyny z tego ściekające należy pilnie zbierać w czystą miednicę, a gdy się przez noc podstoją, nazajutrz wodę zupełnie się odlewa, a pyłek się wysusza, który potem na równej lipowej płycie, śliną zwilżony rozciąga się, a na nim hijacynt się poleruje. Kamienie też ze szkła, takimże sposobem jak kryształ szlifują się i polerują.</div></td></tr>
<tr><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><br/></td><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><br/></td></tr>
<tr><td class="diff-marker" data-marker="−"></td><td style="color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>XCV.</div></td><td class="diff-marker" data-marker="+"></td><td style="color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><ins style="font-weight: bold; text-decoration: none;">=== </ins>XCV. O perłach. <ins style="font-weight: bold; text-decoration: none;">===</ins></div></td></tr>
<tr><td class="diff-marker" data-marker="−"></td><td style="color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>O perłach.</div></td><td class="diff-marker" data-marker="+"></td><td style="color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><ins style="font-weight: bold; text-decoration: none;">''</ins>(De margaritis).<ins style="font-weight: bold; text-decoration: none;">''</ins></div></td></tr>
<tr><td class="diff-marker" data-marker="−"></td><td style="color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>(De margaritis).</div></td><td colspan="2" class="diff-side-added"></td></tr>
<tr><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><br/></td><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><br/></td></tr>
<tr><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div> Perły znajdują się w małżach wód morskich i innych; te przewiercają się subtelnem żelazkiem stalonem, utkwionem w drewnie, mającem mały krążek ołowiany, i drugie drewno w którem się obraca, a do którego przyczepia się rzemyk służący do nadania mu obrotu. Gdyby potrzeba było zrobić w której perle większą dziurę, przeciągnij przez nią nitkę i dodaj miałkiego piasku; tej zaś nitki jeden koniec uchwyć zębami, a drugi lewą ręką, prawą zaś w górę i nadół perłę posuwaj, niekiedy piaskiem potrząsając, aby dziurę rozprzestrzenić. Przecinają się też skorupy morskie na kawałki, i z nich się wyrzynają perły, dość używane do złota, a polerują się jak wyżej.</div></td><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div> Perły znajdują się w małżach wód morskich i innych; te przewiercają się subtelnem żelazkiem stalonem, utkwionem w drewnie, mającem mały krążek ołowiany, i drugie drewno w którem się obraca, a do którego przyczepia się rzemyk służący do nadania mu obrotu. Gdyby potrzeba było zrobić w której perle większą dziurę, przeciągnij przez nią nitkę i dodaj miałkiego piasku; tej zaś nitki jeden koniec uchwyć zębami, a drugi lewą ręką, prawą zaś w górę i nadół perłę posuwaj, niekiedy piaskiem potrząsając, aby dziurę rozprzestrzenić. Przecinają się też skorupy morskie na kawałki, i z nich się wyrzynają perły, dość używane do złota, a polerują się jak wyżej.</div></td></tr>
</table>Sauronhttps://almanach.historyczny.org/wiki/?title=O_Sztukach_Rozmaitych_Ksi%C4%85g_Troje/Ksi%C4%99ga_III&diff=1059&oldid=prevSauron: /* LXXXVII. O ampułkach cynowych. */2009-09-21T13:39:46Z<p><span dir="auto"><span class="autocomment">LXXXVII. O ampułkach cynowych.</span></span></p>
<a href="https://almanach.historyczny.org/wiki/?title=O_Sztukach_Rozmaitych_Ksi%C4%85g_Troje/Ksi%C4%99ga_III&diff=1059&oldid=1058">Podgląd zmian</a>Sauronhttps://almanach.historyczny.org/wiki/?title=O_Sztukach_Rozmaitych_Ksi%C4%85g_Troje/Ksi%C4%99ga_III&diff=1058&oldid=prevSauron: /* LXXXI. O skrzynce organowej. */2009-09-21T13:38:39Z<p><span dir="auto"><span class="autocomment">LXXXI. O skrzynce organowej.</span></span></p>
<a href="https://almanach.historyczny.org/wiki/?title=O_Sztukach_Rozmaitych_Ksi%C4%85g_Troje/Ksi%C4%99ga_III&diff=1058&oldid=1057">Podgląd zmian</a>Sauronhttps://almanach.historyczny.org/wiki/?title=O_Sztukach_Rozmaitych_Ksi%C4%85g_Troje/Ksi%C4%99ga_III&diff=1057&oldid=prevSauron: /* LXXIV. O robocie stemplowanej. */2009-09-21T13:37:05Z<p><span dir="auto"><span class="autocomment">LXXIV. O robocie stemplowanej.</span></span></p>
<a href="https://almanach.historyczny.org/wiki/?title=O_Sztukach_Rozmaitych_Ksi%C4%85g_Troje/Ksi%C4%99ga_III&diff=1057&oldid=1056">Podgląd zmian</a>Sauronhttps://almanach.historyczny.org/wiki/?title=O_Sztukach_Rozmaitych_Ksi%C4%85g_Troje/Ksi%C4%99ga_III&diff=1056&oldid=prevSauron: /* LXV. O mieszaninie bronzu */2009-09-21T13:33:09Z<p><span dir="auto"><span class="autocomment">LXV. O mieszaninie bronzu</span></span></p>
<a href="https://almanach.historyczny.org/wiki/?title=O_Sztukach_Rozmaitych_Ksi%C4%85g_Troje/Ksi%C4%99ga_III&diff=1056&oldid=1055">Podgląd zmian</a>Sauronhttps://almanach.historyczny.org/wiki/?title=O_Sztukach_Rozmaitych_Ksi%C4%85g_Troje/Ksi%C4%99ga_III&diff=1055&oldid=prevSauron: /* LX. O kadzielnicy lanej. */2009-09-21T13:30:33Z<p><span dir="auto"><span class="autocomment">LX. O kadzielnicy lanej.</span></span></p>
<a href="https://almanach.historyczny.org/wiki/?title=O_Sztukach_Rozmaitych_Ksi%C4%85g_Troje/Ksi%C4%99ga_III&diff=1055&oldid=1054">Podgląd zmian</a>Sauron