Klej

Z Almanach

Klej jest to substancja, która krzepnąc łączy ze sobą dwie powierzchnie.

Klej można podzielić ze względu na sposób łączenia:

  • substancja o dużej lepkości, która wsiąka w obie klejone płaszczyzny i podczas krzepnięcia łączy je (trwałość spoiwa zależna jest od wytrzymałości materiału w który wsiąkł klej, oraz samego kleju po scaleniu)
  • substancja będąca rozpuszczalnikiem jednej, lub obu płaszczyzn klejonego materiału, która w sposób odwracalny (umożliwiający ponowne zakrzepnięcie) rozpuszcza niewielka ilość materiału w celu wytworzenia lepiszcza.

Obecnie istnieją jeszcze podziały kleju ze względu na jego pochodzenie, jednak na nasze potrzeby będziemy zajmować się wyłącznie klejem naturalnym.

Historia

Pierwsze znalezione świadectwa używania kleju w konstrukcjach i narzędziach pochodzą z Egiptu z około 1500r. p.n.e. Jednak już wcześniej (2400 lat p.n.e.) używano prostego lepiszcza składającego się z mąki, wody i octu do sklejanie ze sobą papirusów - tak stworzone zwoje (liczące nawet do dwudziestu arkuszy) ponownie pokrywano klejem by atrament lepiej przylegał.


Różne kleje

Karuk klej uzyskiwany w drodze przerobu pęcherzy pławnych ryb. Historycznie wytwarzany i używany w Europie wschodniej oraz Azji.

Glutyna jest to klej kostny lub skórny używany głównie do klejenia drewna i skór. Stosuje się go na gorąco.

Klajstry są to kleje powstające przez rozpuszczenie mąki żytniej lub pszennej w gorącej wodzie (mogą wystąpić również inne dodatki utrwalające bądź konserwujące)

  • Specyficznym "klajstrem" jest "klajster krochmalowy". Najlepszy otrzymuje się go z ryżu, zwykły z ziemniaków, a także z kasztana i pszenicy. Chcąc otrzymać klej bierze się na 1 część krochmalu 8 ÷ 10 części wody. Mieszaninę stawia się na ogniu i mieszając, grzeje się aż do wrzenia. Dla elastyczności można dodać gliceryny. Klajster krochmalowy łatwo rozpuszcza się w wodzie. Jest jednak odporny na wilgoć. Na spoiwo nie nadaje się, gdyż jest mało ciągliwy. Można to poprawić dodając oleju żywicznego. Krochmal taki staje się po wyschnięciu nierozpuszczalny w wodzie.

Żywiczne kleje pochodzące z żywicy drzew lub składników pochodzenia żywicznego (kalafonia). Stosowane głównie do uszczelniania i impregnacji drewna (budowa statków), produkcji papieru, oraz np. w Japonii i Chinach do wytwarzania naczyń (laka).

  • guma arabska - Jest produktem wydzielanym przez tropikalne akacje. Najlepszy gatunek pochodzi z akacji senegalskich (Kordofan Gummi). Przechowywany jest w postaci bezbarwnych lub lekko brązowych kawałków, które przed użyciem rozpuszcza się w zimnej wodzie. W celu otrzymania kleju na jedną część gumy arabskiej bierze się dwie części gorącej wody, w której ona się doskonale rozpuszcza. Po upływie jednego dnia klej jest gotowy do użytku. Przechowuje się przez długi czas bez środków konserwujących. Dla dodania elastyczności do 100 części gumy arabskiej dodaje się 15 części gliceryny.
  • klej wiśniowy - otrzymywany z żywicy drzew wiśniowych (ale także innych drzew liściastych). Ciemniejszy od gumy arabskiej, lecz mocniejszy od niej i mniej kruchy. Rozpuszcza się z trudem w zimnej wodzie.

Wytwarzanie klejów