Fajerka: Różnice pomiędzy wersjami

Z Almanach
m (Dodanie cytatu)
mNie podano opisu zmian
Linia 8: Linia 8:


* "Fajerka - naczynie na żar do kadzenia"<ref>"Słownik gwary polskiej", [[wikipedia:pl:Jan_Aleksander_Karłowicz|Jan Karłowicz]], 1901r., [http://zbc.uz.zgora.pl/dlibra/docmetadata?id=8867&from=&dirids=1&ver_id=75532&lp=1&QI=7F7E27C5FE559946B87EC64AAB63AC6F-25 Biblioteka Uniwersytetu Zielonogórskiego]</ref>
* "Fajerka - naczynie na żar do kadzenia"<ref>"Słownik gwary polskiej", [[wikipedia:pl:Jan_Aleksander_Karłowicz|Jan Karłowicz]], 1901r., [http://zbc.uz.zgora.pl/dlibra/docmetadata?id=8867&from=&dirids=1&ver_id=75532&lp=1&QI=7F7E27C5FE559946B87EC64AAB63AC6F-25 Biblioteka Uniwersytetu Zielonogórskiego]</ref>
* ''"Myśląc tedy długo nad taką nieprzyzwoitością, nareszcie wymyślili fajerki srebrne; te stawiano na stoły w zimne czasy, nalane spirytusem, który dodając ognia, nie czynił dymu. Dopiero po takim wymyśle jadali ciepło, postawiony albowiem półmisek na fajerce, w momencie się rozgrzał, tak jak trzeba było."''<ref>"Opis obyczajów za panowania Augusta III/O porządkach i cukrach stołowych", Jędrzej Kitowicz</ref>
* ''"Myśląc tedy długo nad taką nieprzyzwoitością, nareszcie wymyślili fajerki srebrne; te stawiano na stoły w zimne czasy, nalane spirytusem, który dodając ognia, nie czynił dymu. Dopiero po takim wymyśle jadali ciepło, postawiony albowiem półmisek na fajerce, w momencie się rozgrzał, tak jak trzeba było."''<ref>"[[Opis_Obyczajów_za_Panowania_Augusta_III/O_porządkach_i_cukrach_stołowych|Opis obyczajów za panowania Augusta III/O porządkach i cukrach stołowych]]", [[wikipedia:pl:Jędrzej_Kitowicz|Jędrzej Kitowicz]]</ref>
* "W czasach [[wikipedia:pl:Jan_III_Sobieski|Jana III Sobieskiego]] [[fajerka|fajerką]] nazywano naczynie żelazne lub mosiężne, używane przez kramarzy do ogrzewania się. Za Panowania [[wikipedia:pl:August_III|Augusta III]] pojawiły się fajerki stołowe, opalane spirytusem, umożliwiające odgrzewanie potraw zbyt długo stojących na stole biesiadnym. Za czasów [[wikipedia:pl:Stanisław_August|Stanisława Augusta]] używano [[Fajerka|fajerek]] ([[Szkandela|szkandeli]]) do ogrzewania pościeli."<ref>[http://www.kafle_piece.republika.pl/wstep.htm?http://www.kafle_piece.republika.pl/kuchnia/kuc2txt.htm Piece Kaflowe]</ref>
* "W czasach [[wikipedia:pl:Jan_III_Sobieski|Jana III Sobieskiego]] [[fajerka|fajerką]] nazywano naczynie żelazne lub mosiężne, używane przez kramarzy do ogrzewania się. Za Panowania [[wikipedia:pl:August_III|Augusta III]] pojawiły się fajerki stołowe, opalane spirytusem, umożliwiające odgrzewanie potraw zbyt długo stojących na stole biesiadnym. Za czasów [[wikipedia:pl:Stanisław_August|Stanisława Augusta]] używano [[Fajerka|fajerek]] ([[Szkandela|szkandeli]]) do ogrzewania pościeli."<ref>[http://www.kafle_piece.republika.pl/wstep.htm?http://www.kafle_piece.republika.pl/kuchnia/kuc2txt.htm Piece Kaflowe]</ref>


Wersja z 11:34, 14 sie 2011

Fajerka posiada wiele znaczeń. Prócz nowoczesnych, jak określenie pokrywy paleniska w piecu, innej nazwy dla zapałki[1] lub kierownicy (w gwarze) jest to zazwyczaj małe naczyniem utrzymujące żar lub ogień (ang. "brazier"). Wykorzystywane były do ogrzewania, podgrzewania (np. potraw) oświetlania i podtrzymywania żaru.

Zachowane eksponaty i obrazy datowana na okres średniowiecza i wcześniej, sugerują, iż była to forma przenośnego paleniska pozwalająca ogrzać lokalnie większe pomieszczenie, lub mniejszą izbę, w której nie było pieca. W późniejszym okresie (XVI i XVII wiek) fajerka pojawia się głównie w roli pojemnika na żar pozwalającego na podpalanie tytoniu w fajkach przy stole oraz jako mały ogrzewacz do stóp (umocowany w odpowiedniej, drewnianej obudowie z dziurkami).

Bliską krewniaczką fajerki jest szkandela i bywają czasami zamiennie nazywane.

Źródła

  • "Fajerka - naczynie na żar do kadzenia"[2]
  • "Myśląc tedy długo nad taką nieprzyzwoitością, nareszcie wymyślili fajerki srebrne; te stawiano na stoły w zimne czasy, nalane spirytusem, który dodając ognia, nie czynił dymu. Dopiero po takim wymyśle jadali ciepło, postawiony albowiem półmisek na fajerce, w momencie się rozgrzał, tak jak trzeba było."[3]
  • "W czasach Jana III Sobieskiego fajerką nazywano naczynie żelazne lub mosiężne, używane przez kramarzy do ogrzewania się. Za Panowania Augusta III pojawiły się fajerki stołowe, opalane spirytusem, umożliwiające odgrzewanie potraw zbyt długo stojących na stole biesiadnym. Za czasów Stanisława Augusta używano fajerek (szkandeli) do ogrzewania pościeli."[4]

Galeria

  • Fajerki

  • Fajerka z Pompejów, (I wiek)

  • Fajerka wykonany przez Mameluków da sułtana Jemenu, Rasulid al-Muzaffar ibn cUmar (Yusuf I), 1250–95r. (XIII wiek)

  • Średniowieczna fajerka na nogach, (V-XV wieku)

  • Aleksandreida, 1338-44r. (XIV wiek)

  • Posiłek przy stole - fragment 37 strony, 1420r. (XV wiek)

  • ...oraz człowieka starającego się ogrzać nad paleniskiem. 1440-50r. (XV wiek)

  • "Próba ognia" z dyptyku "Sprawiedliwość cesarza Ottona", ok. 1460r. (XV wiek)

  • Rozrywki w Karczmie - detal, 1620-58r. (XVII wiek)

  • Duet muzyków, fajerka pod stopami, ok. 1629r. (XVII wiek)

  • Żołnierze przy kominku, 1633r. (XVII wiek)

  • Personifikacja pór roku jako etapów życia ludzkiego - detal, 1635r. (XVII wiek)

  • Martwa natura z fajką i fajerką, 1636r. (XVII wiek)

  • Martwa natura z fajką i fajerką, 1636r. (XVII wiek)

  • Martwa natura z glinianym dzbanem - detal, 1646r. (XVII wiek)

  • Kobieta nalewająca mleko - detal, ok. 1660r. (XVII wiek)

  • Rodzina Artysty (Fajerka pod stopami kobiety), ok. 1665r. (XVII wiek)

  • Gracze w Tryktraka - detal, 1626-78r. (XVII wiek)

Bibliografia

  1. ↑ "Słownik gwary polskiej", Jan Karłowicz, 1901r., Biblioteka Uniwersytetu Zielonogórskiego
  2. ↑ "Słownik gwary polskiej", Jan Karłowicz, 1901r., Biblioteka Uniwersytetu Zielonogórskiego
  3. ↑ "Opis obyczajów za panowania Augusta III/O porządkach i cukrach stołowych", Jędrzej Kitowicz
  4. ↑ Piece Kaflowe


Źródło: „https://almanach.historyczny.org/wiki/?title=Fajerka&oldid=4310”