Fajerka: Różnice pomiędzy wersjami

Z Almanach
Nie podano opisu zmian
Linia 1: Linia 1:
[[Fajerka]] posiada wiele znaczeń. Prócz nowoczesnych, jak określenie pokrywy paleniska w piecu, innej nazwy dla zapałki<ref>"Słownik gwary polskiej", [[wikipedia:pl:Jan_Aleksander_Karłowicz|Jan Karłowicz]], 1901r., [http://zbc.uz.zgora.pl/dlibra/docmetadata?id=8867&from=&dirids=1&ver_id=75532&lp=1&QI=7F7E27C5FE559946B87EC64AAB63AC6F-25 Biblioteka Uniwersytetu Zielonogórskiego]</ref> lub kierownicy (w gwarze) jest to zazwyczaj małe naczyniem utrzymujące żar lub ogień (ang. "brazier"). Wykorzystywane były do ogrzewania, podgrzewania (np. potraw) oświetlania i podtrzymywania żaru. Jak pokazują również ilustracje, pozwalała na podpalanie [[Tytoń|tytoniu]] w [[Fajka|fajkach]] przy stole.
[[Fajerka]] posiada wiele znaczeń. Prócz nowoczesnych, jak określenie pokrywy paleniska w piecu, innej nazwy dla zapałki<ref>"Słownik gwary polskiej", [[wikipedia:pl:Jan_Aleksander_Karłowicz|Jan Karłowicz]], 1901r., [http://zbc.uz.zgora.pl/dlibra/docmetadata?id=8867&from=&dirids=1&ver_id=75532&lp=1&QI=7F7E27C5FE559946B87EC64AAB63AC6F-25 Biblioteka Uniwersytetu Zielonogórskiego]</ref> lub kierownicy (w [[wikipedia:pl:Gwara|gwarze]]) jest to zazwyczaj małe naczyniem utrzymujące żar lub ogień (ang. "[[wikipedia:Brazier|brazier]]"). Wykorzystywane były do ogrzewania, podgrzewania (np. potraw) oświetlania i podtrzymywania żaru.
 
Zachowane eksponaty i obrazy datowana na okres średniowiecza i wcześniej, sugerują, iż była to forma przenośnego paleniska pozwalająca ogrzać lokalnie większe pomieszczenie, lub mniejszą izbę, w której nie było pieca. W późniejszym okresie ([[XVI]] i [[XVII]] wiek) [[fajerka]] pojawia się głównie w roli pojemnika na żar pozwalającego na podpalanie [[Tytoń|tytoniu]] w [[Fajka|fajkach]] przy stole oraz jako mały ogrzewacz do stóp (umocowany w odpowiedniej, drewnianej obudowie z dziurkami).
 
Bliską krewniaczką [[Fajerka|fajerki]] jest [[Szkandela|szkandela]] i bywają czasami zamiennie nazywane.




Linia 6: Linia 10:
"Fajerka - naczynie na żar do kadzenia"<ref>"Słownik gwary polskiej", [[wikipedia:pl:Jan_Aleksander_Karłowicz|Jan Karłowicz]], 1901r., [http://zbc.uz.zgora.pl/dlibra/docmetadata?id=8867&from=&dirids=1&ver_id=75532&lp=1&QI=7F7E27C5FE559946B87EC64AAB63AC6F-25 Biblioteka Uniwersytetu Zielonogórskiego]</ref>
"Fajerka - naczynie na żar do kadzenia"<ref>"Słownik gwary polskiej", [[wikipedia:pl:Jan_Aleksander_Karłowicz|Jan Karłowicz]], 1901r., [http://zbc.uz.zgora.pl/dlibra/docmetadata?id=8867&from=&dirids=1&ver_id=75532&lp=1&QI=7F7E27C5FE559946B87EC64AAB63AC6F-25 Biblioteka Uniwersytetu Zielonogórskiego]</ref>


"W czasach Jana III Sobieskiego fajerką nazywano naczynie żelazne lub mosiężne, używane przez kramarzy do ogrzewania się. Za Panowania Augusta III pojawiły się fajerki stołowe, opalane spirytusem, umożliwiające odgrzewanie potraw zbyt długo stojących na stole biesiadnym. Za czasów Stanisława Augusta używano fajerek (szkandeli) do ogrzewania pościeli."<ref>[http://www.kafle_piece.republika.pl/wstep.htm?http://www.kafle_piece.republika.pl/kuchnia/kuc2txt.htm Piece Kaflowe]</ref>
"W czasach [[wikipedia:pl:Jan_III_Sobieski|Jana III Sobieskiego]] [[fajerka|fajerką]] nazywano naczynie żelazne lub mosiężne, używane przez kramarzy do ogrzewania się. Za Panowania [[wikipedia:pl:August_III|Augusta III]] pojawiły się fajerki stołowe, opalane spirytusem, umożliwiające odgrzewanie potraw zbyt długo stojących na stole biesiadnym. Za czasów [[wikipedia:pl:Stanisław_August|Stanisława Augusta]] używano [[Fajerka|fajerek]] ([[Szkandela|szkandeli]]) do ogrzewania pościeli."<ref>[http://www.kafle_piece.republika.pl/wstep.htm?http://www.kafle_piece.republika.pl/kuchnia/kuc2txt.htm Piece Kaflowe]</ref>


== Galeria ==
== Galeria ==
Linia 19: Linia 23:
Plik:Pieter_Claesz_Still-Life-with-Clay-Pipes.jpeg|Martwa natura z fajką i [[Fajerka|fajerką]], 1636r. ([[XVII]] wiek)
Plik:Pieter_Claesz_Still-Life-with-Clay-Pipes.jpeg|Martwa natura z fajką i [[Fajerka|fajerką]], 1636r. ([[XVII]] wiek)
Plik:Almanach-Pieter_de_Bloot-Rozrywki_w_karczmie-detal.jpeg|Rozrywki w Karczmie - detal, 1620-58r. ([[XVII]] wiek)
Plik:Almanach-Pieter_de_Bloot-Rozrywki_w_karczmie-detal.jpeg|Rozrywki w Karczmie - detal, 1620-58r. ([[XVII]] wiek)
Plik:Almanach-Jan_Miense_Molenaer-The_Duet-XVII.jpeg|Duet muzyków, [[fajerka]] pod stopami, ok. 1629r. ([[XVII]] wiek)
Plik:Claesz_pieter_still_life.jpeg|Martwa natura z fajką i [[Fajerka|fajerką]], 1636r. ([[XVII]] wiek)
Plik:Claesz_pieter_still_life.jpeg|Martwa natura z fajką i [[Fajerka|fajerką]], 1636r. ([[XVII]] wiek)
Plik:Almanach-Pieter_Claesz-Martwa_naturza_z_dzbanem-detal1.jpeg|Martwa natura z glinianym dzbanem - detal, 1646r. ([[XVII]] wiek)
Plik:Almanach-Pieter_Claesz-Martwa_naturza_z_dzbanem-detal1.jpeg|Martwa natura z glinianym dzbanem - detal, 1646r. ([[XVII]] wiek)

Wersja z 13:27, 19 lip 2010

Fajerka posiada wiele znaczeń. Prócz nowoczesnych, jak określenie pokrywy paleniska w piecu, innej nazwy dla zapałki[1] lub kierownicy (w gwarze) jest to zazwyczaj małe naczyniem utrzymujące żar lub ogień (ang. "brazier"). Wykorzystywane były do ogrzewania, podgrzewania (np. potraw) oświetlania i podtrzymywania żaru.

Zachowane eksponaty i obrazy datowana na okres średniowiecza i wcześniej, sugerują, iż była to forma przenośnego paleniska pozwalająca ogrzać lokalnie większe pomieszczenie, lub mniejszą izbę, w której nie było pieca. W późniejszym okresie (XVI i XVII wiek) fajerka pojawia się głównie w roli pojemnika na żar pozwalającego na podpalanie tytoniu w fajkach przy stole oraz jako mały ogrzewacz do stóp (umocowany w odpowiedniej, drewnianej obudowie z dziurkami).

Bliską krewniaczką fajerki jest szkandela i bywają czasami zamiennie nazywane.


Źródła

"Fajerka - naczynie na żar do kadzenia"[2]

"W czasach Jana III Sobieskiego fajerką nazywano naczynie żelazne lub mosiężne, używane przez kramarzy do ogrzewania się. Za Panowania Augusta III pojawiły się fajerki stołowe, opalane spirytusem, umożliwiające odgrzewanie potraw zbyt długo stojących na stole biesiadnym. Za czasów Stanisława Augusta używano fajerek (szkandeli) do ogrzewania pościeli."[3]

Galeria

Bibliografia