https://almanach.historyczny.org/wiki/?title=%C5%9Awieca&feed=atom&action=historyŚwieca - Historia wersji2024-03-29T05:19:16ZHistoria wersji tej strony wikiMediaWiki 1.38.2https://almanach.historyczny.org/wiki/?title=%C5%9Awieca&diff=6617&oldid=prevSauron o 17:15, 25 lis 20152015-11-25T17:15:42Z<p></p>
<table style="background-color: #fff; color: #202122;" data-mw="interface">
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<tr class="diff-title" lang="pl">
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #202122; text-align: center;">← poprzednia wersja</td>
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #202122; text-align: center;">Wersja z 18:15, 25 lis 2015</td>
</tr><tr><td colspan="2" class="diff-lineno" id="mw-diff-left-l2">Linia 2:</td>
<td colspan="2" class="diff-lineno">Linia 2:</td></tr>
<tr><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><br/></td><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><br/></td></tr>
<tr><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Grafika:Swieca_z_Wosku_Pszczelego.jpeg|Świeca z wosku pszczelego|200px|right|thumb]]</div></td><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Grafika:Swieca_z_Wosku_Pszczelego.jpeg|Świeca z wosku pszczelego|200px|right|thumb]]</div></td></tr>
<tr><td class="diff-marker" data-marker="−"></td><td style="color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Pierwsze znaleziska, mogące świadczyć o używaniu świec, pochodzą z obszaru Egiptu i Grecji oraz są datowane na około 3000 lat p.n.e. [[Świeca|Świece]] te wykonane były pierwotnie z [[Łój|łoju]] - trudno tutaj jednoznacznie rozdzielić [[lampka_łojowa|lampki łojowe]] z wykopalisk, od świeczników z resztkami [[Świeca|świec]] - uznaje się jednak, że pierwsze świece zbudowane w sposób nam obecnie znany, wyprodukowali Rzymianie. [[Świeca|Świece]] wykonane z [[<del style="font-weight: bold; text-decoration: none;">wikipedia:pl:Wosk_pszczeli</del>|wosku pszczelego]] pojawiły się w Europie dopiero w średniowieczu. Równolegle, w odleglejszych miejscach na ziemi, używano przeróżnych tłuszczów zwierzęcych (np. tłuszcz wielorybi - Chiny, tłuszcz z ryby [[wikipedia:Eulachon|Eulachon]] - Indianie) i roślinnych (np. z orzechów - Japonia) - zazwyczaj nie występujących na naszym kontynencie.</div></td><td class="diff-marker" data-marker="+"></td><td style="color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Pierwsze znaleziska, mogące świadczyć o używaniu świec, pochodzą z obszaru Egiptu i Grecji oraz są datowane na około 3000 lat p.n.e. [[Świeca|Świece]] te wykonane były pierwotnie z [[Łój|łoju]] - trudno tutaj jednoznacznie rozdzielić [[lampka_łojowa|lampki łojowe]] z wykopalisk, od świeczników z resztkami [[Świeca|świec]] - uznaje się jednak, że pierwsze świece zbudowane w sposób nam obecnie znany, wyprodukowali Rzymianie. [[Świeca|Świece]] wykonane z [[<ins style="font-weight: bold; text-decoration: none;">Wosk pszczeli</ins>|wosku pszczelego]] pojawiły się w Europie dopiero w średniowieczu. Równolegle, w odleglejszych miejscach na ziemi, używano przeróżnych tłuszczów zwierzęcych (np. tłuszcz wielorybi - Chiny, tłuszcz z ryby [[wikipedia:Eulachon|Eulachon]] - Indianie) i roślinnych (np. z orzechów - Japonia) - zazwyczaj nie występujących na naszym kontynencie.</div></td></tr>
<tr><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><br/></td><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><br/></td></tr>
<tr><td class="diff-marker" data-marker="−"></td><td style="color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>W Europie długi czas królowały świece [[Łój|łojowe]], głównie ze względu na łatwość pozyskania materiału a przez to i cenę. Wadą ich była jednak konsystencja (tłuste w dotyku - łatwo brudzące) oraz gryzący, o brzydkim zapachu, obfity dym podczas spalania. Świece z [[<del style="font-weight: bold; text-decoration: none;">wikipedia:pl:wosk </del>pszczeli|wosku pszczelego]] były pozbawione tych wad, jednak były bardzo drogie i mogły sobie na nie pozwolić tylko najmajętniejsze osoby. Równocześnie, ze względu iż pszczoły hodowane były głównie w zakonach, świece woskowe stały się domeną duchowieństwa i przeniknęły do świadomości masowej jako symbol liturgiczny.</div></td><td class="diff-marker" data-marker="+"></td><td style="color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>W Europie długi czas królowały świece [[Łój|łojowe]], głównie ze względu na łatwość pozyskania materiału a przez to i cenę. Wadą ich była jednak konsystencja (tłuste w dotyku - łatwo brudzące) oraz gryzący, o brzydkim zapachu, obfity dym podczas spalania. Świece z [[<ins style="font-weight: bold; text-decoration: none;">Wosk </ins>pszczeli|wosku pszczelego]] były pozbawione tych wad, jednak były bardzo drogie i mogły sobie na nie pozwolić tylko najmajętniejsze osoby. Równocześnie, ze względu iż pszczoły hodowane były głównie w zakonach, świece woskowe stały się domeną duchowieństwa i przeniknęły do świadomości masowej jako symbol liturgiczny.</div></td></tr>
<tr><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><br/></td><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><br/></td></tr>
<tr><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>=== Wydarzenia w historii świecy ===</div></td><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>=== Wydarzenia w historii świecy ===</div></td></tr>
<tr><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><br/></td><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><br/></td></tr>
<tr><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>* ([[XV]] w.) Od 1415r. [[Świeca|świece]] łojowe były używane w Londynie do oświetlania ulic.</div></td><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>* ([[XV]] w.) Od 1415r. [[Świeca|świece]] łojowe były używane w Londynie do oświetlania ulic.</div></td></tr>
<tr><td class="diff-marker" data-marker="−"></td><td style="color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>* ([[XVI]] w.) Za czasów króla [[wikipedia:pl:Zygmunt_II_August|Zygmunta Augusta]] w Polsce produkcja świec zarówno woskowych jak i łojowych była obwarowana restrykcjami i na ich produkcję wydawano specjalne pozwolenia tzw. przywileje.</div></td><td class="diff-marker" data-marker="+"></td><td style="color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>* ([[XVI]] w.) Za czasów króla [[wikipedia:pl:Zygmunt_II_August|Zygmunta Augusta]] w Polsce produkcja świec zarówno <ins style="font-weight: bold; text-decoration: none;">[[Wosk pszczeli|</ins>woskowych<ins style="font-weight: bold; text-decoration: none;">]] </ins>jak i <ins style="font-weight: bold; text-decoration: none;">[[Łój|</ins>łojowych<ins style="font-weight: bold; text-decoration: none;">]] </ins>była obwarowana restrykcjami i na ich produkcję wydawano specjalne pozwolenia tzw. przywileje.</div></td></tr>
<tr><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>* ([[XVI]] w.) W XVI wieku w Polsce istniały tylko trzy fabryki wytwarzające świece woskowe sposobem maczanym.</div></td><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>* ([[XVI]] w.) W XVI wieku w Polsce istniały tylko trzy fabryki wytwarzające świece woskowe sposobem maczanym.</div></td></tr>
<tr><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>* ([[XIX]] w.) Początek świec [[wikipedia:pl:Stearyna|stearynowych]] datuje się od początku [[XIX]] wieku, gdy [[wikipedia:pl:Michel_Eugène_Chevreul|M.E.Chevreul]] i [[wikipedia:pl:Joseph_Louis_Gay-Lussac|J.L. Gay Lussac]] otrzymali patent na wyrób kwasu stearowego w 1825r. Kwas ten otrzymywany jest na kilka sposobów z łoju zwierzęcego.</div></td><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>* ([[XIX]] w.) Początek świec [[wikipedia:pl:Stearyna|stearynowych]] datuje się od początku [[XIX]] wieku, gdy [[wikipedia:pl:Michel_Eugène_Chevreul|M.E.Chevreul]] i [[wikipedia:pl:Joseph_Louis_Gay-Lussac|J.L. Gay Lussac]] otrzymali patent na wyrób kwasu stearowego w 1825r. Kwas ten otrzymywany jest na kilka sposobów z łoju zwierzęcego.</div></td></tr>
<tr><td class="diff-marker" data-marker="−"></td><td style="color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>* ([[XIX]] w.) Knoty plecione wprowadził Jules de Cambacérès w 1834r. (wcześniej występowały głównie w wersji skręcanej).</div></td><td class="diff-marker" data-marker="+"></td><td style="color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>* ([[XIX]] w.) <ins style="font-weight: bold; text-decoration: none;">[[Knot|</ins>Knoty<ins style="font-weight: bold; text-decoration: none;">]] </ins>plecione wprowadził Jules de Cambacérès w 1834r. (wcześniej występowały głównie w wersji skręcanej).</div></td></tr>
<tr><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>* ([[XIX]] w.) W 1834 r. Joseph Morgan przedstawił pierwsza maszynę pozwalająca, na seryjną produkcję odlewanych [[Świeca|świec]]. Składała się ona z cylindra z ruchomym tłokiem, który wpychał zastygniętą [[Świeca|świecę]].<ref>Phillips, Gordon (1999). "[http://books.google.co.uk/books?id=OWt03_on0qUC&pg=PA74&dq=Joseph+Morgan+candles+1834&as_brr=3&client=firefox-a&sig=4YXvX0eEdKqze7B13yQiKehrgjs. Seven Centuries of Light: The Tallow Chandlers Company]". Book Production Consultants plc. p. 74. ISBN 1857570642.</ref></div></td><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>* ([[XIX]] w.) W 1834 r. Joseph Morgan przedstawił pierwsza maszynę pozwalająca, na seryjną produkcję odlewanych [[Świeca|świec]]. Składała się ona z cylindra z ruchomym tłokiem, który wpychał zastygniętą [[Świeca|świecę]].<ref>Phillips, Gordon (1999). "[http://books.google.co.uk/books?id=OWt03_on0qUC&pg=PA74&dq=Joseph+Morgan+candles+1834&as_brr=3&client=firefox-a&sig=4YXvX0eEdKqze7B13yQiKehrgjs. Seven Centuries of Light: The Tallow Chandlers Company]". Book Production Consultants plc. p. 74. ISBN 1857570642.</ref></div></td></tr>
<tr><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>* ([[XIX]] w.) Wraz z rozpoczęciem produkcji [[wikipedia:pl:parafina|parafiny]] z ropy i łupków węglowych nastała nowa era dla [[Świeca|świec]]. Pozostałość procesu destylacji ropy, jaką jest parafina, była najtańszym paliwem jakie do tej pory wynaleziono - a brak nieprzyjemnego zapachu i czystość spalania sprawiły za zatriumfowała jako źródło poręcznego światła do czasu wynalezienia elektryczności i żarówki.</div></td><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>* ([[XIX]] w.) Wraz z rozpoczęciem produkcji [[wikipedia:pl:parafina|parafiny]] z ropy i łupków węglowych nastała nowa era dla [[Świeca|świec]]. Pozostałość procesu destylacji ropy, jaką jest parafina, była najtańszym paliwem jakie do tej pory wynaleziono - a brak nieprzyjemnego zapachu i czystość spalania sprawiły za zatriumfowała jako źródło poręcznego światła do czasu wynalezienia elektryczności i żarówki.</div></td></tr>
<tr><td colspan="2" class="diff-lineno" id="mw-diff-left-l43">Linia 43:</td>
<td colspan="2" class="diff-lineno">Linia 43:</td></tr>
<tr><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>* [[Lampka oliwna]]</div></td><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>* [[Lampka oliwna]]</div></td></tr>
<tr><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>* [[Lampa polska]]</div></td><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>* [[Lampa polska]]</div></td></tr>
<tr><td colspan="2" class="diff-side-deleted"></td><td class="diff-marker" data-marker="+"></td><td style="color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><ins style="font-weight: bold; text-decoration: none;">* [[Knot]]</ins></div></td></tr>
<tr><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><br/></td><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><br/></td></tr>
<tr><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>== Przypisy ==</div></td><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>== Przypisy ==</div></td></tr>
</table>Sauronhttps://almanach.historyczny.org/wiki/?title=%C5%9Awieca&diff=6615&oldid=prevSauron: /* Trochę o knotach... */2015-11-25T17:12:45Z<p><span dir="auto"><span class="autocomment">Trochę o knotach...</span></span></p>
<table style="background-color: #fff; color: #202122;" data-mw="interface">
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<tr class="diff-title" lang="pl">
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #202122; text-align: center;">← poprzednia wersja</td>
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #202122; text-align: center;">Wersja z 18:12, 25 lis 2015</td>
</tr><tr><td colspan="2" class="diff-lineno" id="mw-diff-left-l35">Linia 35:</td>
<td colspan="2" class="diff-lineno">Linia 35:</td></tr>
<tr><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><br/></td><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><br/></td></tr>
<tr><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>== Trochę o knotach... ==</div></td><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>== Trochę o knotach... ==</div></td></tr>
<tr><td class="diff-marker" data-marker="−"></td><td style="color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del style="font-weight: bold; text-decoration: none;">[[Grafika:Rodzaje_Knotow.png|Rys 1) Rodzaje knotów|200px|right|thumb]]</del></div></td><td colspan="2" class="diff-side-added"></td></tr>
<tr><td class="diff-marker" data-marker="−"></td><td style="color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del style="font-weight: bold; text-decoration: none;">Głównym zadaniem knota, jest transportowanie rozpuszczonego paliwa w obszar spalania. Tak więc podstawową jego właściwością musi być nasiąkliwość. Drugą jego funkcją, od czasu rozpoczęcia tworzenia świec prasowanych i odlewanych - znacznie mniej znaczącą, jest stanowienie szkieletu dla lanej lub maczanej świecy.<br></del></div></td><td colspan="2" class="diff-side-added"></td></tr>
<tr><td class="diff-marker" data-marker="−"></td><td style="color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del style="font-weight: bold; text-decoration: none;">Knot nie różni się tutaj właściwościami od tych, wykorzystywanych w [[lampka_łojowa|lampkach łojowych]] lub [[lampka_oliwna|oliwnych]].</del></div></td><td colspan="2" class="diff-side-added"></td></tr>
<tr><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><br/></td><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><br/></td></tr>
<tr><td class="diff-marker" data-marker="−"></td><td style="color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[<del style="font-weight: bold; text-decoration: none;">Grafika:NozyceDoSwiec.jpeg</del>|<del style="font-weight: bold; text-decoration: none;">Nożyce do objaśniania świec|200px|right|thumb</del>]]</div></td><td class="diff-marker" data-marker="+"></td><td style="color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><ins style="font-weight: bold; text-decoration: none;">O </ins>[[<ins style="font-weight: bold; text-decoration: none;">Knot</ins>|<ins style="font-weight: bold; text-decoration: none;">knotach</ins>]] <ins style="font-weight: bold; text-decoration: none;">możemy poczytać w osobnym artykule </ins>- <ins style="font-weight: bold; text-decoration: none;">wyodrębnionym</ins>, <ins style="font-weight: bold; text-decoration: none;">jakiś czas temu</ins>, z <ins style="font-weight: bold; text-decoration: none;">niniejszego wpisu</ins>.</div></td></tr>
<tr><td class="diff-marker" data-marker="−"></td><td style="color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del style="font-weight: bold; text-decoration: none;">Początkowo wykorzystywano wyschnięte łodygi traw lub wyschnięte drewienka. Choć równie dobrym materiałem na knot, były resztki zwiniętych szmat. Stopniowo zastępowano je jednak sznurkami, stworzonymi na te konkretne potrzeby. Sznurki były ciasno skręcane z mniejszych nitek </del>- <del style="font-weight: bold; text-decoration: none;">by nie rozplatały się podczas spalania.</del></div></td><td colspan="2" class="diff-side-added"></td></tr>
<tr><td class="diff-marker" data-marker="−"></td><td style="color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div> </div></td><td colspan="2" class="diff-side-added"></td></tr>
<tr><td class="diff-marker" data-marker="−"></td><td style="color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del style="font-weight: bold; text-decoration: none;">Pewną rewolucją</del>, <del style="font-weight: bold; text-decoration: none;">w budowie [[Świeca|świec]], było stworzenie płaskiego, plecionego knota (Rys 1, knot w ramce). W przeciwieństwie do sztywnych, zwijanych konstrukcji (Rys 1, lewa świeca), był giętki i podczas spalania przechylał się na bok. Ta prosta</del>, z <del style="font-weight: bold; text-decoration: none;">pozoru niepotrzebna, funkcjonalność okazała się być kluczową dla jasności i efektywności spalania świec. Do tej pory, co pewien czas, każda knot w świecy należało przycinać (tzw. objaśniać) nożycami. Inaczej ilość produkowanego światła malała, oraz zaczynał pojawiać się dym. Skonstruowano nawet do tego celu specjalne narzędzia zwane ''objaśniaczami''.</del></div></td><td colspan="2" class="diff-side-added"></td></tr>
<tr><td class="diff-marker" data-marker="−"></td><td style="color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div> </div></td><td colspan="2" class="diff-side-added"></td></tr>
<tr><td class="diff-marker" data-marker="−"></td><td style="color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del style="font-weight: bold; text-decoration: none;">Płaski knot, przekrzywiając się, trafiał w najgorętszą strefę płomienia (Rys 1, prawa świeca) gdzie ulegał prawie całkowitemu spaleniu (zostawała tylko niewielka ilość popiołu, który opadał samoistnie) - skracając się do wymaganego wymiaru</del>.</div></td><td colspan="2" class="diff-side-added"></td></tr>
<tr><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><br/></td><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><br/></td></tr>
<tr><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>== Materiały pokrewne ==</div></td><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>== Materiały pokrewne ==</div></td></tr>
</table>Sauronhttps://almanach.historyczny.org/wiki/?title=%C5%9Awieca&diff=6421&oldid=prevSauron: /* Materiały pokrewne */2015-07-25T11:19:20Z<p><span dir="auto"><span class="autocomment">Materiały pokrewne</span></span></p>
<table style="background-color: #fff; color: #202122;" data-mw="interface">
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<tr class="diff-title" lang="pl">
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #202122; text-align: center;">← poprzednia wersja</td>
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #202122; text-align: center;">Wersja z 12:19, 25 lip 2015</td>
</tr><tr><td colspan="2" class="diff-lineno" id="mw-diff-left-l48">Linia 48:</td>
<td colspan="2" class="diff-lineno">Linia 48:</td></tr>
<tr><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>== Materiały pokrewne ==</div></td><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>== Materiały pokrewne ==</div></td></tr>
<tr><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>* [[Jak zrobić świecę]]</div></td><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>* [[Jak zrobić świecę]]</div></td></tr>
<tr><td colspan="2" class="diff-side-deleted"></td><td class="diff-marker" data-marker="+"></td><td style="color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><ins style="font-weight: bold; text-decoration: none;">* [[Lampka łojowa]]</ins></div></td></tr>
<tr><td colspan="2" class="diff-side-deleted"></td><td class="diff-marker" data-marker="+"></td><td style="color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><ins style="font-weight: bold; text-decoration: none;">* [[Lampka oliwna]]</ins></div></td></tr>
<tr><td colspan="2" class="diff-side-deleted"></td><td class="diff-marker" data-marker="+"></td><td style="color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><ins style="font-weight: bold; text-decoration: none;">* [[Lampa polska]]</ins></div></td></tr>
<tr><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><br/></td><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><br/></td></tr>
<tr><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>== Przypisy ==</div></td><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>== Przypisy ==</div></td></tr>
</table>Sauronhttps://almanach.historyczny.org/wiki/?title=%C5%9Awieca&diff=6419&oldid=prevSauron: /* Różne rodzaje paliwa do świec */2015-07-25T11:11:31Z<p><span dir="auto"><span class="autocomment">Różne rodzaje paliwa do świec</span></span></p>
<table style="background-color: #fff; color: #202122;" data-mw="interface">
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<tr class="diff-title" lang="pl">
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #202122; text-align: center;">← poprzednia wersja</td>
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #202122; text-align: center;">Wersja z 12:11, 25 lip 2015</td>
</tr><tr><td colspan="2" class="diff-lineno" id="mw-diff-left-l29">Linia 29:</td>
<td colspan="2" class="diff-lineno">Linia 29:</td></tr>
<tr><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>* [[Łój|Łój zwierzęcy]], chyba najpopularniejszy materiał na świecę (obecnie praktycznie nie używany) - swoją popularność zawdzięczał ogólnodostępności, oraz z racji możliwości produkcji z odpadków zwierzęcych, był tani</div></td><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>* [[Łój|Łój zwierzęcy]], chyba najpopularniejszy materiał na świecę (obecnie praktycznie nie używany) - swoją popularność zawdzięczał ogólnodostępności, oraz z racji możliwości produkcji z odpadków zwierzęcych, był tani</div></td></tr>
<tr><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>* [[Wosk pszczeli|Wosk pszczeli]], obecnie jedyny powszechnie znany przedstawiciel historycznego paliwa do świec, posiada dobre właściwości palne, ładnie (choć to oczywiście rzecz względna) pachnie, nie dymi i dobrze się przechowuje. Podstawową jego wadą jest cena - która do tej pory nie pozwoliła na upowszechnienie się tego materiału</div></td><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>* [[Wosk pszczeli|Wosk pszczeli]], obecnie jedyny powszechnie znany przedstawiciel historycznego paliwa do świec, posiada dobre właściwości palne, ładnie (choć to oczywiście rzecz względna) pachnie, nie dymi i dobrze się przechowuje. Podstawową jego wadą jest cena - która do tej pory nie pozwoliła na upowszechnienie się tego materiału</div></td></tr>
<tr><td class="diff-marker" data-marker="−"></td><td style="color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>* [[wikipedia:Eulachon|Ryba Eulachon]], zwana również rybą-świecą (ang. candlefish) - wytapiany z niej tłuszcz był używany przez Indian jako materiał do produkcji świec, ponoć w wersji najprymitywniejszej, wystarczyło wysuszoną rybę nabić na kijek i podpalić.</div></td><td class="diff-marker" data-marker="+"></td><td style="color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>* [[wikipedia:Eulachon|Ryba Eulachon]], zwana również rybą-świecą (ang. candlefish) <ins style="font-weight: bold; text-decoration: none;"> </ins>- wytapiany z niej tłuszcz był używany przez Indian jako materiał do produkcji świec, ponoć w wersji najprymitywniejszej, wystarczyło wysuszoną rybę nabić na kijek i podpalić <ins style="font-weight: bold; text-decoration: none;">(podobnie jak z polskim [[:pl:Piskorz|piskorzem]])</ins>.</div></td></tr>
<tr><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>* [[wikipedia:pl:Spermacet|Spermacet wielorybi]] - substancja występująca w głowie [[wikipedia:pl:Kaszalot|kaszalotów]], powszechnie stosowany w Chinach do wyrobu świec.</div></td><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>* [[wikipedia:pl:Spermacet|Spermacet wielorybi]] - substancja występująca w głowie [[wikipedia:pl:Kaszalot|kaszalotów]], powszechnie stosowany w Chinach do wyrobu świec.</div></td></tr>
<tr><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>* [[wikipedia:pl:Woskownica|Wosk z woskownicy]] - substancja woskowata pozyskiwana w procesie gotowania owoców roślin, posiada przyjemny zapach i pali się bezdymnie. Pierwotnie odkryta ponoć w Ameryce Północnej przez kobiety przybyłe w ramach osadnictwa Europejskiego.</div></td><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>* [[wikipedia:pl:Woskownica|Wosk z woskownicy]] - substancja woskowata pozyskiwana w procesie gotowania owoców roślin, posiada przyjemny zapach i pali się bezdymnie. Pierwotnie odkryta ponoć w Ameryce Północnej przez kobiety przybyłe w ramach osadnictwa Europejskiego.</div></td></tr>
</table>Sauronhttps://almanach.historyczny.org/wiki/?title=%C5%9Awieca&diff=6418&oldid=prevSauron: /* Ciekawostki */2015-07-25T11:10:13Z<p><span dir="auto"><span class="autocomment">Ciekawostki</span></span></p>
<table style="background-color: #fff; color: #202122;" data-mw="interface">
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<tr class="diff-title" lang="pl">
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #202122; text-align: center;">← poprzednia wersja</td>
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #202122; text-align: center;">Wersja z 12:10, 25 lip 2015</td>
</tr><tr><td colspan="2" class="diff-lineno" id="mw-diff-left-l21">Linia 21:</td>
<td colspan="2" class="diff-lineno">Linia 21:</td></tr>
<tr><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>* [[wikipedia:pl:Alfred_Wielki|Alfred Wielki]] (ok. 849 - 899) używał znaczonych świec, znanych również jako świece-zegarowe, by podzielić swój dzień na równe części poświęcone nauce, modlitwie, obowiązkom królewskim i wypoczynkowi. Świeca taka miała zaznaczone w koło linie, pokazująć upływającego godziny.<ref>Tappan, Eva (2006). "[http://books.google.co.uk/books?id=YXK5ZdBGJqkC&pg=PA227&dq=%22Alfred+the+Great%22+candle&as_brr=3&client=firefox-a&sig=Lkwq0bHXxPUcg3Q4-B9RAVWUcKA#PPA227,M1 In the Days of Alfred the Great]". Yesterday's Classics. pp. 226–227. ISBN 1599150352.</ref></div></td><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>* [[wikipedia:pl:Alfred_Wielki|Alfred Wielki]] (ok. 849 - 899) używał znaczonych świec, znanych również jako świece-zegarowe, by podzielić swój dzień na równe części poświęcone nauce, modlitwie, obowiązkom królewskim i wypoczynkowi. Świeca taka miała zaznaczone w koło linie, pokazująć upływającego godziny.<ref>Tappan, Eva (2006). "[http://books.google.co.uk/books?id=YXK5ZdBGJqkC&pg=PA227&dq=%22Alfred+the+Great%22+candle&as_brr=3&client=firefox-a&sig=Lkwq0bHXxPUcg3Q4-B9RAVWUcKA#PPA227,M1 In the Days of Alfred the Great]". Yesterday's Classics. pp. 226–227. ISBN 1599150352.</ref></div></td></tr>
<tr><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>* Stosowano również inne metody odmierzania czasu, najprostsza z nich to kawałek metalu wbity w świecę - kiedy wosk wokół niego się stopił, kawałek upadał na talerz oznajmiając mijający czas. Wersja bardziej zaawansowana składała się z kilku sznurków przyczepionych do kijka (równo oddzielonych od siebie). Na końcu każdego sznurka był odważnik, przewieszony nad poprzeczką i talerzem. Sznurki po kolei przepalały się, upuszczając odważnik z dźwiękiem na talerz.</div></td><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>* Stosowano również inne metody odmierzania czasu, najprostsza z nich to kawałek metalu wbity w świecę - kiedy wosk wokół niego się stopił, kawałek upadał na talerz oznajmiając mijający czas. Wersja bardziej zaawansowana składała się z kilku sznurków przyczepionych do kijka (równo oddzielonych od siebie). Na końcu każdego sznurka był odważnik, przewieszony nad poprzeczką i talerzem. Sznurki po kolei przepalały się, upuszczając odważnik z dźwiękiem na talerz.</div></td></tr>
<tr><td colspan="2" class="diff-side-deleted"></td><td class="diff-marker" data-marker="+"></td><td style="color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><ins style="font-weight: bold; text-decoration: none;">* W [[XVII]] wiecznych pamiętnikach, tak [[:pl:Ulryk_Werdum|Ulryk Werdum]] opisuje polską rybę - świecę {{Cytat|Pomiędzy rybami znajduje się w Prusach i Polsce mała, około pół ćwierci łokcia lub trochę więcej długa [...]. Polacy nazywają ją [[:pl:Piskorz|piskorz]]. [...] Kiedy rybę tę ususzą i zapalą, pali się jak świeca, na co jej też ludzie używają.}}</ins></div></td></tr>
<tr><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><br/></td><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><br/></td></tr>
<tr><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>== Różne rodzaje paliwa do świec ==</div></td><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>== Różne rodzaje paliwa do świec ==</div></td></tr>
</table>Sauronhttps://almanach.historyczny.org/wiki/?title=%C5%9Awieca&diff=6325&oldid=prevSauron: /* Różne rodzaje paliwa do świec */2015-03-12T14:14:13Z<p><span dir="auto"><span class="autocomment">Różne rodzaje paliwa do świec</span></span></p>
<table style="background-color: #fff; color: #202122;" data-mw="interface">
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<tr class="diff-title" lang="pl">
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #202122; text-align: center;">← poprzednia wersja</td>
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #202122; text-align: center;">Wersja z 15:14, 12 mar 2015</td>
</tr><tr><td colspan="2" class="diff-lineno" id="mw-diff-left-l27">Linia 27:</td>
<td colspan="2" class="diff-lineno">Linia 27:</td></tr>
<tr><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><br/></td><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><br/></td></tr>
<tr><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>* [[Łój|Łój zwierzęcy]], chyba najpopularniejszy materiał na świecę (obecnie praktycznie nie używany) - swoją popularność zawdzięczał ogólnodostępności, oraz z racji możliwości produkcji z odpadków zwierzęcych, był tani</div></td><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>* [[Łój|Łój zwierzęcy]], chyba najpopularniejszy materiał na świecę (obecnie praktycznie nie używany) - swoją popularność zawdzięczał ogólnodostępności, oraz z racji możliwości produkcji z odpadków zwierzęcych, był tani</div></td></tr>
<tr><td class="diff-marker" data-marker="−"></td><td style="color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>* [[<del style="font-weight: bold; text-decoration: none;">wikipedia:pl:Wosk_pszczeli</del>|Wosk pszczeli]], obecnie jedyny powszechnie znany przedstawiciel historycznego paliwa do świec, posiada dobre właściwości palne, ładnie (choć to oczywiście rzecz względna) pachnie, nie dymi i dobrze się przechowuje. Podstawową jego wadą jest cena - która do tej pory nie pozwoliła na upowszechnienie się tego materiału</div></td><td class="diff-marker" data-marker="+"></td><td style="color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>* [[<ins style="font-weight: bold; text-decoration: none;">Wosk pszczeli</ins>|Wosk pszczeli]], obecnie jedyny powszechnie znany przedstawiciel historycznego paliwa do świec, posiada dobre właściwości palne, ładnie (choć to oczywiście rzecz względna) pachnie, nie dymi i dobrze się przechowuje. Podstawową jego wadą jest cena - która do tej pory nie pozwoliła na upowszechnienie się tego materiału</div></td></tr>
<tr><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>* [[wikipedia:Eulachon|Ryba Eulachon]], zwana również rybą-świecą (ang. candlefish) - wytapiany z niej tłuszcz był używany przez Indian jako materiał do produkcji świec, ponoć w wersji najprymitywniejszej, wystarczyło wysuszoną rybę nabić na kijek i podpalić.</div></td><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>* [[wikipedia:Eulachon|Ryba Eulachon]], zwana również rybą-świecą (ang. candlefish) - wytapiany z niej tłuszcz był używany przez Indian jako materiał do produkcji świec, ponoć w wersji najprymitywniejszej, wystarczyło wysuszoną rybę nabić na kijek i podpalić.</div></td></tr>
<tr><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>* [[wikipedia:pl:Spermacet|Spermacet wielorybi]] - substancja występująca w głowie [[wikipedia:pl:Kaszalot|kaszalotów]], powszechnie stosowany w Chinach do wyrobu świec.</div></td><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>* [[wikipedia:pl:Spermacet|Spermacet wielorybi]] - substancja występująca w głowie [[wikipedia:pl:Kaszalot|kaszalotów]], powszechnie stosowany w Chinach do wyrobu świec.</div></td></tr>
</table>Sauronhttps://almanach.historyczny.org/wiki/?title=%C5%9Awieca&diff=4056&oldid=prevSauron: Podlinkowanie łoju w almanachu ;)2010-11-05T18:07:28Z<p>Podlinkowanie łoju w almanachu ;)</p>
<table style="background-color: #fff; color: #202122;" data-mw="interface">
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<tr class="diff-title" lang="pl">
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #202122; text-align: center;">← poprzednia wersja</td>
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #202122; text-align: center;">Wersja z 19:07, 5 lis 2010</td>
</tr><tr><td colspan="2" class="diff-lineno" id="mw-diff-left-l2">Linia 2:</td>
<td colspan="2" class="diff-lineno">Linia 2:</td></tr>
<tr><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><br/></td><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><br/></td></tr>
<tr><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Grafika:Swieca_z_Wosku_Pszczelego.jpeg|Świeca z wosku pszczelego|200px|right|thumb]]</div></td><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Grafika:Swieca_z_Wosku_Pszczelego.jpeg|Świeca z wosku pszczelego|200px|right|thumb]]</div></td></tr>
<tr><td class="diff-marker" data-marker="−"></td><td style="color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Pierwsze znaleziska, mogące świadczyć o używaniu świec, pochodzą z obszaru Egiptu i Grecji oraz są datowane na około 3000 lat p.n.e. [[Świeca|Świece]] te wykonane były pierwotnie z [[<del style="font-weight: bold; text-decoration: none;">wikipedia:pl:Łój_(kuchnia)</del>|łoju]] - trudno tutaj jednoznacznie rozdzielić [[lampka_łojowa|lampki łojowe]] z wykopalisk, od świeczników z resztkami [[Świeca|świec]] - uznaje się jednak, że pierwsze świece zbudowane w sposób nam obecnie znany, wyprodukowali Rzymianie. [[Świeca|Świece]] wykonane z [[wikipedia:pl:Wosk_pszczeli|wosku pszczelego]] pojawiły się w Europie dopiero w średniowieczu. Równolegle, w odleglejszych miejscach na ziemi, używano przeróżnych tłuszczów zwierzęcych (np. tłuszcz wielorybi - Chiny, tłuszcz z ryby [[wikipedia:Eulachon|Eulachon]] - Indianie) i roślinnych (np. z orzechów - Japonia) - zazwyczaj nie występujących na naszym kontynencie.</div></td><td class="diff-marker" data-marker="+"></td><td style="color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Pierwsze znaleziska, mogące świadczyć o używaniu świec, pochodzą z obszaru Egiptu i Grecji oraz są datowane na około 3000 lat p.n.e. [[Świeca|Świece]] te wykonane były pierwotnie z [[<ins style="font-weight: bold; text-decoration: none;">Łój</ins>|łoju]] - trudno tutaj jednoznacznie rozdzielić [[lampka_łojowa|lampki łojowe]] z wykopalisk, od świeczników z resztkami [[Świeca|świec]] - uznaje się jednak, że pierwsze świece zbudowane w sposób nam obecnie znany, wyprodukowali Rzymianie. [[Świeca|Świece]] wykonane z [[wikipedia:pl:Wosk_pszczeli|wosku pszczelego]] pojawiły się w Europie dopiero w średniowieczu. Równolegle, w odleglejszych miejscach na ziemi, używano przeróżnych tłuszczów zwierzęcych (np. tłuszcz wielorybi - Chiny, tłuszcz z ryby [[wikipedia:Eulachon|Eulachon]] - Indianie) i roślinnych (np. z orzechów - Japonia) - zazwyczaj nie występujących na naszym kontynencie.</div></td></tr>
<tr><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><br/></td><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><br/></td></tr>
<tr><td class="diff-marker" data-marker="−"></td><td style="color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>W Europie długi czas królowały świece [[<del style="font-weight: bold; text-decoration: none;">wikipedia:pl:Łój_(kuchnia)</del>|łojowe]], głównie ze względu na łatwość pozyskania materiału a przez to i cenę. Wadą ich była jednak konsystencja (tłuste w dotyku - łatwo brudzące) oraz gryzący, o brzydkim zapachu, obfity dym podczas spalania. Świece z [[wikipedia:pl:wosk pszczeli|wosku pszczelego]] były pozbawione tych wad, jednak były bardzo drogie i mogły sobie na nie pozwolić tylko najmajętniejsze osoby. Równocześnie, ze względu iż pszczoły hodowane były głównie w zakonach, świece woskowe stały się domeną duchowieństwa i przeniknęły do świadomości masowej jako symbol liturgiczny.</div></td><td class="diff-marker" data-marker="+"></td><td style="color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>W Europie długi czas królowały świece [[<ins style="font-weight: bold; text-decoration: none;">Łój</ins>|łojowe]], głównie ze względu na łatwość pozyskania materiału a przez to i cenę. Wadą ich była jednak konsystencja (tłuste w dotyku - łatwo brudzące) oraz gryzący, o brzydkim zapachu, obfity dym podczas spalania. Świece z [[wikipedia:pl:wosk pszczeli|wosku pszczelego]] były pozbawione tych wad, jednak były bardzo drogie i mogły sobie na nie pozwolić tylko najmajętniejsze osoby. Równocześnie, ze względu iż pszczoły hodowane były głównie w zakonach, świece woskowe stały się domeną duchowieństwa i przeniknęły do świadomości masowej jako symbol liturgiczny.</div></td></tr>
<tr><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><br/></td><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><br/></td></tr>
<tr><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>=== Wydarzenia w historii świecy ===</div></td><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>=== Wydarzenia w historii świecy ===</div></td></tr>
<tr><td colspan="2" class="diff-lineno" id="mw-diff-left-l26">Linia 26:</td>
<td colspan="2" class="diff-lineno">Linia 26:</td></tr>
<tr><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Przez cały okres masowego stosowania świec, człowiek eksperymentował z różnymi materiałami do ich produkcji. Chodziło głównie o ich naturalną dla danego regionu dostępność, koszt i oczywiście właściwości. Poniżej krótka lista używanych materiałów:</div></td><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Przez cały okres masowego stosowania świec, człowiek eksperymentował z różnymi materiałami do ich produkcji. Chodziło głównie o ich naturalną dla danego regionu dostępność, koszt i oczywiście właściwości. Poniżej krótka lista używanych materiałów:</div></td></tr>
<tr><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><br/></td><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><br/></td></tr>
<tr><td class="diff-marker" data-marker="−"></td><td style="color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>* [[<del style="font-weight: bold; text-decoration: none;">wikipedia:pl:Łój_(kuchnia)</del>|Łój zwierzęcy]], chyba najpopularniejszy materiał na świecę (obecnie praktycznie nie używany) - swoją popularność zawdzięczał ogólnodostępności, oraz z racji możliwości produkcji z odpadków zwierzęcych, był tani</div></td><td class="diff-marker" data-marker="+"></td><td style="color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>* [[<ins style="font-weight: bold; text-decoration: none;">Łój</ins>|Łój zwierzęcy]], chyba najpopularniejszy materiał na świecę (obecnie praktycznie nie używany) - swoją popularność zawdzięczał ogólnodostępności, oraz z racji możliwości produkcji z odpadków zwierzęcych, był tani</div></td></tr>
<tr><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>* [[wikipedia:pl:Wosk_pszczeli|Wosk pszczeli]], obecnie jedyny powszechnie znany przedstawiciel historycznego paliwa do świec, posiada dobre właściwości palne, ładnie (choć to oczywiście rzecz względna) pachnie, nie dymi i dobrze się przechowuje. Podstawową jego wadą jest cena - która do tej pory nie pozwoliła na upowszechnienie się tego materiału</div></td><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>* [[wikipedia:pl:Wosk_pszczeli|Wosk pszczeli]], obecnie jedyny powszechnie znany przedstawiciel historycznego paliwa do świec, posiada dobre właściwości palne, ładnie (choć to oczywiście rzecz względna) pachnie, nie dymi i dobrze się przechowuje. Podstawową jego wadą jest cena - która do tej pory nie pozwoliła na upowszechnienie się tego materiału</div></td></tr>
<tr><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>* [[wikipedia:Eulachon|Ryba Eulachon]], zwana również rybą-świecą (ang. candlefish) - wytapiany z niej tłuszcz był używany przez Indian jako materiał do produkcji świec, ponoć w wersji najprymitywniejszej, wystarczyło wysuszoną rybę nabić na kijek i podpalić.</div></td><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>* [[wikipedia:Eulachon|Ryba Eulachon]], zwana również rybą-świecą (ang. candlefish) - wytapiany z niej tłuszcz był używany przez Indian jako materiał do produkcji świec, ponoć w wersji najprymitywniejszej, wystarczyło wysuszoną rybę nabić na kijek i podpalić.</div></td></tr>
</table>Sauronhttps://almanach.historyczny.org/wiki/?title=%C5%9Awieca&diff=3176&oldid=prevSauron: /* Trochę o knotach... */2010-09-25T12:20:05Z<p><span dir="auto"><span class="autocomment">Trochę o knotach...</span></span></p>
<table style="background-color: #fff; color: #202122;" data-mw="interface">
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<tr class="diff-title" lang="pl">
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #202122; text-align: center;">← poprzednia wersja</td>
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #202122; text-align: center;">Wersja z 13:20, 25 wrz 2010</td>
</tr><tr><td colspan="2" class="diff-lineno" id="mw-diff-left-l35">Linia 35:</td>
<td colspan="2" class="diff-lineno">Linia 35:</td></tr>
<tr><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>== Trochę o knotach... ==</div></td><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>== Trochę o knotach... ==</div></td></tr>
<tr><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Grafika:Rodzaje_Knotow.png|Rys 1) Rodzaje knotów|200px|right|thumb]]</div></td><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Grafika:Rodzaje_Knotow.png|Rys 1) Rodzaje knotów|200px|right|thumb]]</div></td></tr>
<tr><td class="diff-marker" data-marker="−"></td><td style="color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Głównym zadaniem knota jest transportowanie rozpuszczonego paliwa w obszar spalania. Tak więc podstawową jego właściwością musi być nasiąkliwość. Drugą jego funkcją, od czasu rozpoczęcia tworzenia świec prasowanych i odlewanych - znacznie mniej znaczącą, jest stanowienie szkieletu dla lanej lub maczanej świecy.<br></div></td><td class="diff-marker" data-marker="+"></td><td style="color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Głównym zadaniem knota<ins style="font-weight: bold; text-decoration: none;">, </ins>jest transportowanie rozpuszczonego paliwa w obszar spalania. Tak więc podstawową jego właściwością musi być nasiąkliwość. Drugą jego funkcją, od czasu rozpoczęcia tworzenia świec prasowanych i odlewanych - znacznie mniej znaczącą, jest stanowienie szkieletu dla lanej lub maczanej świecy.<br></div></td></tr>
<tr><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Knot nie różni się tutaj właściwościami od tych, wykorzystywanych w [[lampka_łojowa|lampkach łojowych]] lub [[lampka_oliwna|oliwnych]].</div></td><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Knot nie różni się tutaj właściwościami od tych, wykorzystywanych w [[lampka_łojowa|lampkach łojowych]] lub [[lampka_oliwna|oliwnych]].</div></td></tr>
<tr><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><br/></td><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><br/></td></tr>
<tr><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Grafika:NozyceDoSwiec.jpeg|Nożyce do objaśniania świec|200px|right|thumb]]</div></td><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Grafika:NozyceDoSwiec.jpeg|Nożyce do objaśniania świec|200px|right|thumb]]</div></td></tr>
<tr><td class="diff-marker" data-marker="−"></td><td style="color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Początkowo wykorzystywano wyschnięte łodygi traw lub wyschnięte drewienka. <del style="font-weight: bold; text-decoration: none;">Równie </del>dobrym materiałem na knot były resztki zwiniętych szmat. Stopniowo zastępowano je jednak sznurkami, stworzonymi na te konkretne potrzeby. Sznurki były ciasno skręcane z mniejszych nitek - by nie <del style="font-weight: bold; text-decoration: none;">rozplatać </del>się podczas spalania.</div></td><td class="diff-marker" data-marker="+"></td><td style="color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Początkowo wykorzystywano wyschnięte łodygi traw lub wyschnięte drewienka. <ins style="font-weight: bold; text-decoration: none;">Choć równie </ins>dobrym materiałem na knot<ins style="font-weight: bold; text-decoration: none;">, </ins>były resztki zwiniętych szmat. Stopniowo zastępowano je jednak sznurkami, stworzonymi na te konkretne potrzeby. Sznurki były ciasno skręcane z mniejszych nitek - by nie <ins style="font-weight: bold; text-decoration: none;">rozplatały </ins>się podczas spalania.</div></td></tr>
<tr><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><br/></td><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><br/></td></tr>
<tr><td class="diff-marker" data-marker="−"></td><td style="color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Pewną rewolucją, <del style="font-weight: bold; text-decoration: none;">dla budowy </del>[[Świeca|świec]], było stworzenie płaskiego, plecionego knota (Rys 1, knot w ramce). W przeciwieństwie do sztywnych, zwijanych konstrukcji (Rys 1, lewa świeca), był giętki i podczas spalania przechylał się na bok. Ta prosta, z pozoru niepotrzebna, funkcjonalność<del style="font-weight: bold; text-decoration: none;">, </del>okazała się <del style="font-weight: bold; text-decoration: none;">kluczowa </del>dla jasności i efektywności spalania świec. Do tej pory, co pewien czas, każda knot w świecy należało przycinać (tzw. objaśniać) nożycami. Inaczej ilość produkowanego światła malała, oraz zaczynał pojawiać się dym.</div></td><td class="diff-marker" data-marker="+"></td><td style="color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Pewną rewolucją, <ins style="font-weight: bold; text-decoration: none;">w budowie </ins>[[Świeca|świec]], było stworzenie płaskiego, plecionego knota (Rys 1, knot w ramce). W przeciwieństwie do sztywnych, zwijanych konstrukcji (Rys 1, lewa świeca), był giętki i podczas spalania przechylał się na bok. Ta prosta, z pozoru niepotrzebna, funkcjonalność okazała się <ins style="font-weight: bold; text-decoration: none;">być kluczową </ins>dla jasności i efektywności spalania świec. Do tej pory, co pewien czas, każda knot w świecy należało przycinać (tzw. objaśniać) nożycami. Inaczej ilość produkowanego światła malała, oraz zaczynał pojawiać się dym. Skonstruowano <ins style="font-weight: bold; text-decoration: none;">nawet </ins>do tego celu specjalne narzędzia zwane ''objaśniaczami''.</div></td></tr>
<tr><td class="diff-marker" data-marker="−"></td><td style="color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Skonstruowano do tego celu specjalne narzędzia zwane ''objaśniaczami''.</div></td><td colspan="2" class="diff-side-added"></td></tr>
<tr><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><br/></td><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><br/></td></tr>
<tr><td class="diff-marker" data-marker="−"></td><td style="color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Płaski knot, przekrzywiając się, trafiał w najgorętszą strefę płomienia (Rys 1, prawa świeca) gdzie ulegał prawie całkowitemu spaleniu (<del style="font-weight: bold; text-decoration: none;">zostawał </del>tylko <del style="font-weight: bold; text-decoration: none;">niewielki popiół</del>, który opadał samoistnie) - skracając się do wymaganego wymiaru.</div></td><td class="diff-marker" data-marker="+"></td><td style="color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Płaski knot, przekrzywiając się, trafiał w najgorętszą strefę płomienia (Rys 1, prawa świeca) gdzie ulegał prawie całkowitemu spaleniu (<ins style="font-weight: bold; text-decoration: none;">zostawała </ins>tylko <ins style="font-weight: bold; text-decoration: none;">niewielka ilość popiołu</ins>, który opadał samoistnie) - skracając się do wymaganego wymiaru.</div></td></tr>
<tr><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><br/></td><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><br/></td></tr>
<tr><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>== Materiały pokrewne ==</div></td><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>== Materiały pokrewne ==</div></td></tr>
</table>Sauronhttps://almanach.historyczny.org/wiki/?title=%C5%9Awieca&diff=3175&oldid=prevSauron: /* Różne rodzaje paliwa do świec */ Styl2010-09-25T12:15:42Z<p><span dir="auto"><span class="autocomment">Różne rodzaje paliwa do świec: </span> Styl</span></p>
<table style="background-color: #fff; color: #202122;" data-mw="interface">
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<tr class="diff-title" lang="pl">
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #202122; text-align: center;">← poprzednia wersja</td>
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #202122; text-align: center;">Wersja z 13:15, 25 wrz 2010</td>
</tr><tr><td colspan="2" class="diff-lineno" id="mw-diff-left-l24">Linia 24:</td>
<td colspan="2" class="diff-lineno">Linia 24:</td></tr>
<tr><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>== Różne rodzaje paliwa do świec ==</div></td><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>== Różne rodzaje paliwa do świec ==</div></td></tr>
<tr><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><br/></td><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><br/></td></tr>
<tr><td class="diff-marker" data-marker="−"></td><td style="color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del style="font-weight: bold; text-decoration: none;">W ciągu ewolucji świecy i ze względu na zróżnicowanie zasobów naturalnych</del>, <del style="font-weight: bold; text-decoration: none;">świece były produkowane </del>z <del style="font-weight: bold; text-decoration: none;">najróżniejszych substancji</del>. Poniżej krótka lista:</div></td><td class="diff-marker" data-marker="+"></td><td style="color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><ins style="font-weight: bold; text-decoration: none;">Przez cały okres masowego stosowania świec</ins>, <ins style="font-weight: bold; text-decoration: none;">człowiek eksperymentował </ins>z <ins style="font-weight: bold; text-decoration: none;">różnymi materiałami do ich produkcji. Chodziło głównie o ich naturalną dla danego regionu dostępność, koszt i oczywiście właściwości</ins>. Poniżej krótka lista <ins style="font-weight: bold; text-decoration: none;">używanych materiałów</ins>:</div></td></tr>
<tr><td class="diff-marker" data-marker="−"></td><td style="color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>* [[wikipedia:pl:Łój_(kuchnia)|Łój zwierzęcy]], chyba najpopularniejszy materiał na świecę (obecnie praktycznie nie używany) - swoją popularność zawdzięczał ogólnodostępności, oraz z racji możliwości produkcji z odpadków zwierzęcych <del style="font-weight: bold; text-decoration: none;">- </del>tani</div></td><td class="diff-marker" data-marker="+"></td><td style="color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div> </div></td></tr>
<tr><td colspan="2" class="diff-side-deleted"></td><td class="diff-marker" data-marker="+"></td><td style="color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>* [[wikipedia:pl:Łój_(kuchnia)|Łój zwierzęcy]], chyba najpopularniejszy materiał na świecę (obecnie praktycznie nie używany) - swoją popularność zawdzięczał ogólnodostępności, oraz z racji możliwości produkcji z odpadków zwierzęcych<ins style="font-weight: bold; text-decoration: none;">, był </ins>tani</div></td></tr>
<tr><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>* [[wikipedia:pl:Wosk_pszczeli|Wosk pszczeli]], obecnie jedyny powszechnie znany przedstawiciel historycznego paliwa do świec, posiada dobre właściwości palne, ładnie (choć to oczywiście rzecz względna) pachnie, nie dymi i dobrze się przechowuje. Podstawową jego wadą jest cena - która do tej pory nie pozwoliła na upowszechnienie się tego materiału</div></td><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>* [[wikipedia:pl:Wosk_pszczeli|Wosk pszczeli]], obecnie jedyny powszechnie znany przedstawiciel historycznego paliwa do świec, posiada dobre właściwości palne, ładnie (choć to oczywiście rzecz względna) pachnie, nie dymi i dobrze się przechowuje. Podstawową jego wadą jest cena - która do tej pory nie pozwoliła na upowszechnienie się tego materiału</div></td></tr>
<tr><td class="diff-marker" data-marker="−"></td><td style="color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>* [[wikipedia:Eulachon|Ryba Eulachon]], zwana również rybą-świecą (ang. candlefish) - <del style="font-weight: bold; text-decoration: none;">tłuszcz </del>z niej <del style="font-weight: bold; text-decoration: none;">wytapiany </del>był używany przez Indian jako materiał do produkcji świec, ponoć w wersji najprymitywniejszej, wystarczyło <del style="font-weight: bold; text-decoration: none;">wysuszona </del>rybę nabić na kijek i podpalić.</div></td><td class="diff-marker" data-marker="+"></td><td style="color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>* [[wikipedia:Eulachon|Ryba Eulachon]], zwana również rybą-świecą (ang. candlefish) - <ins style="font-weight: bold; text-decoration: none;">wytapiany </ins>z niej <ins style="font-weight: bold; text-decoration: none;">tłuszcz </ins>był używany przez Indian jako materiał do produkcji świec, ponoć w wersji najprymitywniejszej, wystarczyło <ins style="font-weight: bold; text-decoration: none;">wysuszoną </ins>rybę nabić na kijek i podpalić.</div></td></tr>
<tr><td class="diff-marker" data-marker="−"></td><td style="color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>* [[wikipedia:pl:Spermacet|Spermacet <del style="font-weight: bold; text-decoration: none;">wielorybii</del>]] - substancja występująca w głowie [[wikipedia:pl:Kaszalot|kaszalotów]], powszechnie stosowany w Chinach do wyrobu świec.</div></td><td class="diff-marker" data-marker="+"></td><td style="color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>* [[wikipedia:pl:Spermacet|Spermacet <ins style="font-weight: bold; text-decoration: none;">wielorybi</ins>]] - substancja występująca w głowie [[wikipedia:pl:Kaszalot|kaszalotów]], powszechnie stosowany w Chinach do wyrobu świec.</div></td></tr>
<tr><td class="diff-marker" data-marker="−"></td><td style="color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>* [[wikipedia:pl:Woskownica|Wosk z woskownicy]] - substancja woskowata pozyskiwana w procesie gotowania owoców <del style="font-weight: bold; text-decoration: none;">rośliny</del>, posiada przyjemny zapach i pali się bezdymnie. Pierwotnie odkryta ponoć przez kobiety przybyłe w ramach osadnictwa Europejskiego <del style="font-weight: bold; text-decoration: none;">w Ameryce Þółnocnej</del>.</div></td><td class="diff-marker" data-marker="+"></td><td style="color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>* [[wikipedia:pl:Woskownica|Wosk z woskownicy]] - substancja woskowata pozyskiwana w procesie gotowania owoców <ins style="font-weight: bold; text-decoration: none;">roślin</ins>, posiada przyjemny zapach i pali się bezdymnie. Pierwotnie odkryta ponoć <ins style="font-weight: bold; text-decoration: none;">w Ameryce Północnej </ins>przez kobiety przybyłe w ramach osadnictwa Europejskiego.</div></td></tr>
<tr><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>* [[wikipedia:pl:Stearyna|Stearyna]] - Świece stearynowe (produkowane z kwasu stearynowego) powstawały przez chemiczną i fizyczną obróbkę łoju. Proces ten (jak zostało wspomniane wcześniej) został opatentowany w 1825r. W jego wyniku powstaje twarda masa użytkowana na świece, oraz płynne kwasy stosowane np. przy wyrobie mydła.</div></td><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>* [[wikipedia:pl:Stearyna|Stearyna]] - Świece stearynowe (produkowane z kwasu stearynowego) powstawały przez chemiczną i fizyczną obróbkę łoju. Proces ten (jak zostało wspomniane wcześniej) został opatentowany w 1825r. W jego wyniku powstaje twarda masa użytkowana na świece, oraz płynne kwasy stosowane np. przy wyrobie mydła.</div></td></tr>
<tr><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><br/></td><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><br/></td></tr>
</table>Sauronhttps://almanach.historyczny.org/wiki/?title=%C5%9Awieca&diff=3174&oldid=prevSauron: /* Historia */ Styl2010-09-25T12:07:45Z<p><span dir="auto"><span class="autocomment">Historia: </span> Styl</span></p>
<table style="background-color: #fff; color: #202122;" data-mw="interface">
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<tr class="diff-title" lang="pl">
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #202122; text-align: center;">← poprzednia wersja</td>
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #202122; text-align: center;">Wersja z 13:07, 25 wrz 2010</td>
</tr><tr><td colspan="2" class="diff-lineno" id="mw-diff-left-l4">Linia 4:</td>
<td colspan="2" class="diff-lineno">Linia 4:</td></tr>
<tr><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Pierwsze znaleziska, mogące świadczyć o używaniu świec, pochodzą z obszaru Egiptu i Grecji oraz są datowane na około 3000 lat p.n.e. [[Świeca|Świece]] te wykonane były pierwotnie z [[wikipedia:pl:Łój_(kuchnia)|łoju]] - trudno tutaj jednoznacznie rozdzielić [[lampka_łojowa|lampki łojowe]] z wykopalisk, od świeczników z resztkami [[Świeca|świec]] - uznaje się jednak, że pierwsze świece zbudowane w sposób nam obecnie znany, wyprodukowali Rzymianie. [[Świeca|Świece]] wykonane z [[wikipedia:pl:Wosk_pszczeli|wosku pszczelego]] pojawiły się w Europie dopiero w średniowieczu. Równolegle, w odleglejszych miejscach na ziemi, używano przeróżnych tłuszczów zwierzęcych (np. tłuszcz wielorybi - Chiny, tłuszcz z ryby [[wikipedia:Eulachon|Eulachon]] - Indianie) i roślinnych (np. z orzechów - Japonia) - zazwyczaj nie występujących na naszym kontynencie.</div></td><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Pierwsze znaleziska, mogące świadczyć o używaniu świec, pochodzą z obszaru Egiptu i Grecji oraz są datowane na około 3000 lat p.n.e. [[Świeca|Świece]] te wykonane były pierwotnie z [[wikipedia:pl:Łój_(kuchnia)|łoju]] - trudno tutaj jednoznacznie rozdzielić [[lampka_łojowa|lampki łojowe]] z wykopalisk, od świeczników z resztkami [[Świeca|świec]] - uznaje się jednak, że pierwsze świece zbudowane w sposób nam obecnie znany, wyprodukowali Rzymianie. [[Świeca|Świece]] wykonane z [[wikipedia:pl:Wosk_pszczeli|wosku pszczelego]] pojawiły się w Europie dopiero w średniowieczu. Równolegle, w odleglejszych miejscach na ziemi, używano przeróżnych tłuszczów zwierzęcych (np. tłuszcz wielorybi - Chiny, tłuszcz z ryby [[wikipedia:Eulachon|Eulachon]] - Indianie) i roślinnych (np. z orzechów - Japonia) - zazwyczaj nie występujących na naszym kontynencie.</div></td></tr>
<tr><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><br/></td><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><br/></td></tr>
<tr><td class="diff-marker" data-marker="−"></td><td style="color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>W Europie długi czas królowały świece [[wikipedia:pl:Łój_(kuchnia)|łojowe]] ze względu na łatwość pozyskania materiału a przez to i cenę. Wadą ich była jednak konsystencja (tłuste w dotyku - łatwo brudzące) oraz gryzący, o brzydkim zapachu obfity dym podczas spalania. Świece z [[wikipedia:pl:wosk pszczeli|wosku pszczelego]] były pozbawione tych wad, jednak były bardzo drogie i mogły sobie na nie pozwolić tylko najmajętniejsze osoby. Równocześnie ze względu <del style="font-weight: bold; text-decoration: none;">na częste hodowanie pszczół </del>w zakonach, świece woskowe stały się <del style="font-weight: bold; text-decoration: none;">domena </del>duchowieństwa i przeniknęły do świadomości jako symbol liturgiczny.</div></td><td class="diff-marker" data-marker="+"></td><td style="color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>W Europie długi czas królowały świece [[wikipedia:pl:Łój_(kuchnia)|łojowe]]<ins style="font-weight: bold; text-decoration: none;">, głównie </ins>ze względu na łatwość pozyskania materiału a przez to i cenę. Wadą ich była jednak konsystencja (tłuste w dotyku - łatwo brudzące) oraz gryzący, o brzydkim zapachu<ins style="font-weight: bold; text-decoration: none;">, </ins>obfity dym podczas spalania. Świece z [[wikipedia:pl:wosk pszczeli|wosku pszczelego]] były pozbawione tych wad, jednak były bardzo drogie i mogły sobie na nie pozwolić tylko najmajętniejsze osoby. Równocześnie<ins style="font-weight: bold; text-decoration: none;">, </ins>ze względu <ins style="font-weight: bold; text-decoration: none;">iż pszczoły hodowane były głównie </ins>w zakonach, świece woskowe stały się <ins style="font-weight: bold; text-decoration: none;">domeną </ins>duchowieństwa i przeniknęły do świadomości <ins style="font-weight: bold; text-decoration: none;">masowej </ins>jako symbol liturgiczny.</div></td></tr>
<tr><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><br/></td><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><br/></td></tr>
<tr><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>=== Wydarzenia w historii świecy ===</div></td><td class="diff-marker"></td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #202122; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>=== Wydarzenia w historii świecy ===</div></td></tr>
</table>Sauron